[athenstransport] Ηλεκτρονικό εισιτήριο: Χάθηκε το στοίχημα ?

[Paul]

του Αλέξανδρου Λιάρου

Με μοίρασμα ανώνυμων καρτών Ath.ena Card πριν από λίγο καιρό ο ΟΑΣΑ προσπάθησε να περάσει στους επιβάτες το μήνυμα της επαναφόρτισης και επαναχρησιμοποίησης των ηλεκτρονικών εισιτηρίων, κάτι που απέτυχε να κάνει τους τελευταίους μήνες, όσο η μετάβαση στο ηλεκτρονικό εισιτήριο βρίσκεται σε εξέλιξη.

Δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό το πρόβλημα της απόρριψης των επαναφορτιζόμενων εισιτηρίων ύστερα από μία και μόνο χρήση. Η τακτική αυτή που δυστυχώς ακολουθούν πολλοί επιβάτες επιβαρύνει και τις συγκοινωνίες εξαιτίας του κόστους αγοράς μεγαλύτερων ποσοτήτων ηλεκτρονικών εισιτηρίων (που έτσι κι αλλιώς είναι ακριβότερα από τα παλιά χάρτινα εισιτήρια) από όσα είχαν αρχικά προβλεφθεί.

Για ποιο λόγο ο ΟΑΣΑ απέτυχε μέχρι στιγμής να πείσει τους επιβάτες να επαναφορτίζουν τα εισιτήριά τους; Το πρόβλημα φοβόμαστε είναι πολύ πιο βαθύ από την ελλειπή ενημέρωση του επιβατικού κοινού:

Λάθος φιλοσοφία: Η κάρτα έπρεπε να είναι βασίλισσα
Ο ΟΑΣΑ έχασε την ευκαιρία να αναπτύξει μία νέα φιλοσοφία για τη χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στις συγκοινωνίες της Αθήνας. Θα μπορούσε για παράδειγμα να μπει στόχος το 90% των μετακινήσεων να γίνεται με την χρήση καρτών, ανώνυμων ή προσωποποιημένων.

Πώς θα γινόταν αυτό εφικτό; Καταρχάς με την προβολή των καρτών ως συνώνυμων του ηλεκτρονικού εισιτηρίου. Την επιλογή ενός πολύ χαρακτηριστικού ονόματος για την κάρτα το οποίο θα χρησιμοποιούταν συνεχώς (κάτι αντίστοιχο της Oyster Card στο Λονδίνο). Τον βομβαρδισμό των Αθηναίων με διαφημίσεις που θα τους έπειθαν πως όλοι πρέπει να βγάλουν την κάρτα είτε μετακινούνται κάθε μέρα είτε μία φορά το χρόνο.

Στη συνέχεια, με την καλύτερη οργάνωση της μετάβασης (έχουμε γράψει τις προτάσεις μας) έτσι ώστε οι επιβάτες να μην ταλαιπωρηθούν καθόλου. Με φόρμες αιτήσεων για την έκδοση καρτών που θα στελνόταν σε στοχευμένα τμήματα του πληθυσμού μέσω των δήμων. Με σημεία έκδοσης καρτών σε σταθμούς Μετρό και πολυσύχναστα μέρη και όχι στα εκδοτήρια. Με σύστημα online έκδοσης καρτών σε λειτουργία από την πρώτη μέρα. Με ταχυδρομική αποστολή των καρτών μέσα σε λίγες μέρες και όχι σε μήνες. Με παραλαβή των καρτών και από καταστήματα και άλλα σημεία (ΚΕΠ, ΕΛΤΑ κλπ.). Με αυστηρή τήρηση χρονοδιαγραμμάτων, λειτουργία τηλεφωνικού και online help desk και συνεχή ενημέρωση.

Οι κάρτες είχαν λανθασμένη προώθηση
Ας προσγειωθούμε όμως στην πραγματικότητα και τους περιορισμούς που έχουμε εξαιτίας της γραφειοκρατίας, της μη ικανής διοίκησης και της τεχνολογίας. Τι διαφορετικό θα μπορούσε να κάνει ο ΟΑΣΑ για να προωθήσει τις προσωποποιημένες ή ανώνυμες κάρτες έναντι των πολλαπλών εισιτηρίων;

Το μεγαλύτερο λάθος ήταν πως αρχικά οι προσωποποιημένες κάρτες Ath.ena Card προωθήθηκαν ως αντίστοιχες των μηνιαίων καρτών. Η έκδοσή τους ήταν δυνατή μόνο με αγορά μηνιαίου κομίστρου ακόμα μετά την ανακοίνωση deadline για την μετάβαση. Μέχρις ότου γίνει δυνατή η αγορά τους και κενών κομίστρου το κακό είχε γίνει. Είμαστε βέβαιοι πως πολλοί επιβάτες ακόμα δεν γνωρίζουν πως μπορούν να φορτίσουν την κάρτα και με απλά εισιτήρια των 90 λεπτών, μεμονωμένα ή σε πακέτο.

Για τις δε ανώνυμες Ath.ena Card η ύπαρξή τους έμεινε σχεδόν μυστική, χωρίς να υπάρξει κάποια ιδιαίτερη προώθηση. Αν και η έκδοσή τους χωρίς κόμιστρο (ή ακόμα και το να μοιραστούν στους επιβάτες) ήταν δυνατή, αυτό έγινε μόλις αυτό το μήνα. Στην προσπάθεια του ΟΑΣΑ να προωθήσει με το ζόρι τις προσωποποιημένες κάρτες, η έκδοση των οποίων συνοδεύτηκε με ταλαιπωρία για πολλούς επιβάτες, οι ανώνυμες Ath.ena Card αγνοήθηκαν εντελώς.

Θα έπρεπε να αποθαρρυνθεί η χρήση των πολλαπλών εισιτηρίων
Είναι γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος των επιβατών είχε συνηθίσει να χρησιμοποιεί τα παλιά χάρτινα εισιτήρια τα οποία σε πολλές περιπτώσεις αγόραζε λίγο πριν την κάθε διαδρομή. Ως φυσική συνέπεια αυτού, πολλοί οδηγήθηκαν στην αγορά των πολλαπλών εισιτηρίων Ath.ena Ticket (επαναφορτιζόμενων μεν, αλλά ποιος νοιάζεται) βλέποντάς τα ως αντίστοιχα των παλιών εισιτηρίων. Ο ΟΑΣΑ δεν έκανε τίποτα προκειμένου να αποφευχθεί αυτό.

Τι θα μπορούσε να γίνει; Κάτι δραστικό όπως μια μικρή αύξηση της τιμής των απλών εισιτηρίων (π.χ. 10% ή 20%) που σε συνδυασμό με την προώθηση των προσωποποιημένων καρτών θα έσπρωχνε τους επιβάτες εκεί. Τα πολλαπλά εισιτήρια θα μπορούσαν να μείνουν ως λύση ανάγκης για όσους μετακινούνται σπάνια και δεν έχουν φροντίσει να εκδώσουν κάρτα.

Το σύστημα έχει τεχνικούς περιορισμούς
Εξαιτίας τεχνικών περιορισμών στο σύστημα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, η μη επαναφόρτιση και η αγορά νέων εισιτηρίων είναι σε πολλές περιπτώσεις λύση ανάγκης. Για παράδειγμα, τα πολλαπλά εισιτήρια Ath.ena Ticket επιτρέπουν την επαναφόρτιση μόνο εφόσον το κόμιστρο εντός αυτών έχει ήδη καταναλωθεί. Οι κάρτες Ath.ena Card επιτρέπουν την χρήση μόνο ενός τύπου κομίστρου κάθε φορά αν και μπορούν ταυτόχρονα να φορτιστούν με δύο διαφορετικούς τύπους κομίστρου συν χρηματικό ποσό. Αυτό όμως, μόνο εφόσον ο πρώτος τύπος κομίστρου έχει ήδη επικυρωθεί.

Το σύστημα δεν είναι αρκετά απλό για τον μη έμπειρο χρήστη που έχει συνηθίσει στο να αγοράζει ένα εισιτήριο πριν κάθε διαδρομή. Ταυτόχρονα, δεν είναι συμβατό με τεχνολογίες που θα εξυπηρετούσαν μεγάλο αριθμό νέων και μεσήλικων χρηστών όπως η πραγματοποίηση διαδρομών αγγίζοντας την πιστωτική/χρεωστική κάρτα ή το smartphone κατευθείαν στο επικυρωτικό μηχάνημα αντί για την αγορά των εισιτηρίων και καρτών του ΟΑΣΑ. Όλα δείχνουν πως αυτό είναι το μέλλον και σε λίγα χρόνια από σήμερα το σύστημα των Ath.ena Card και Ath.ena Ticket είναι πιθανό να φαίνεται αρχαίο ακόμα και για τα ελληνικά δεδομένα.

Όλα αυτά όμως θα έπρεπε να είχαν προβλεφθεί χρόνια πριν, κατά το σχεδιασμό του συστήματος.