[Εξπρές] Δημόσια ξενάγηση στην πραγματική Εγνατία Οδό των 23 αιώνων

[meganium]

«Βουτιά» μόλις 5,5 – 7 μέτρων κάτω από την σημερινή Εγνατία οδό αλλά και 23 αιώνων ιστορίας της πόλης και του συγκεκριμένου δρόμου της έκαναν απόψε δεκάδες πολίτες της Θεσσαλονίκης κατά την δημόσια ξενάγηση που οργάνωσε η κατασκευάστρια του μετρό της πόλης εταιρεία «Αττικό Μετρό».

Λίγα μόλις μέτρα κάτω από το οδόστρωμα της πολύπαθης –και από τις εργασίες διάνοιξης του μετρό- Εγνατίας οδού οι επισκέπτες αντίκρισαν τα ογκώδη ίχνη μιας μνημειώδους οδού «ηλικίας» 23 αιώνων.
Η γέννηση της οδού ανάγεται στον 3ο π.Χ.αιώνα – εποχή ίδρυσης της πόλης από τον βασιλιά Κάσσανδρο.

Τα ίχνη του αρχαίου μακεδονικού δρόμου βρίσκονται περί τα δύο μέτρα κάτω από τον λιθόστρωτο και εμφανώς ευρύτερο και πολυτελέστερο ρωμαϊκό δρόμο που «χτίστηκε» πάνω του περί τον 3ο μ.Χ.αιώνα.
Επί τέσσερις και πλέον αιώνες ο δρόμος που επαναχαράσσεται με το Ιπποδάμειο σύστημα πολεοδομίας και μετατρέπεται σε βασική οδική αρτηρία της πόλης.

Η μαρμαροστρωμένη οδός «χαράχθηκε» μετά τον 3ο μ. Χ αιώνα και διατηρήθηκε τουλάχιστον για τρεις αιώνες αργότερα (ως και τον 6ο μ.Χ).

Πρόκειται για ρωμαϊκού χαρακτήρα μνημειακή οδό (decumanus είναι ο λατινικός όρος που αφορούσε σε μεγάλες οδούς ρωμαϊκών πόλεων που ήταν προσανατολισμένες από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνήθως κοσμούνταν στην αρχή και το τέλος του από πλατείες.) Η αποκάλυψη των ανασκαφών αφορά σε τμήμα της οδού μήκους 82,5 και πλάτους 10 μέτρων.

Οι μαρμάρινες πλάκες που την συνθέτουν έχουν πάχος τουλάχιστον 15 εκατοστά.

Πάνω τους είναι εμφανή τα ίχνη από αμαξοτροχιές (με μεσοδιαστήματα ανοίγματα 1,40 μ. –όσο και το «άνοιγμα» των αμαξών) ακόμα και από εγχάρακτα στο δρόμο παιγνίδια (κάτι σαν αρχαία... τρίλιζα που παιζόταν με πεσσούς στη μέση του δρόμου).

Στη νότια πλευρά του αρχαίου δρόμου είναι εμφανή τα ίχνη ογκώδους στυλοβάτη (στήριζε σειρά από κίονες επτά από τις βάσεις των οποίων διασώζονται – στο πρότυπο των ρωμαϊκών via colonnata (των δρόμων με τις κιονοστοιχίες) και μιας πλατείας με κρηνιαίο οικοδόμημα στο κέντρο της.

Ο δρόμος είναι προσανατολισμένος από τα δυτικά προς τα ανατολικά και είναι κατωφερής.

Στο νότιο τμήμα του κρασπέδου ο δρόμος επικοινωνούσε με σειρά δημόσιων οικοδομημάτων (εργαστηριακών και εμπορικών).

Στη συνέχεια του προς τα ανατολικά γινόταν (λόγω και της κλίσης του εδάφους) ανωφερής και περνούσε κάτω από την αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα) και ολόκληρο το Γαλεριανό συγκρότημα.

Ο δρόμος αλλάζει μορφή (πλάτος, μήκος, χρήση) ανά τους αιώνες.
Η Ρωμαϊκή Οδός που είναι «χτισμένη πάνω από το ελληνιστικών χρόνων μονοπάτι, μετά τους σεισμούς του 620 μ.Χ.και την καταστροφή πολλών μνημείων της πόλης «στενεύει», στη διάρκεια της τουρκοκρατίας γίνεται και πάλι μονοπάτι, τον 19ο αιώνα στρώνεται με Ιταλικούς κυβόλιθους και πάνω του στρώνονται οι γραμμές του τραμ που περνά κι αυτό κάτω από την αψίδα του Γαλερίου όπως φαίνεται σε φωτογραφίες των αρχών του προηγούμενου αιώνα (του 20ου) της Θεσσαλονίκης… Από τα χαρακτηριστικότερα νεώτερα κινητά ευρήματα πέριξ του δρόμου είναι το… απόκομμα γαλλόφωνης εφημερίδας της Θεσσαλονίκης του… 1917.

Βρέθηκε στα ερείπια σπιτιού νότια του δρόμου και φέρει ημερομηνία των αρχών Αυγούστου του 1917 - λίγες μόνο μέρες πριν την πυρκαγιά της 18ης Αυγούστου 1917 που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.
Η ανασκαφή έγινε στο πλαίσιο των αρχαιολογικών εργασιών που γίνονται και από την 9η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων παράλληλα με τις εργασίες για τη διάνοιξη του Μετρό της Θεσσαλονίκης.

Στη διάρκεια της ίδιας ανασκαφής (αρμοδιότητας της 9ης εφορίας βυζαντινών αρχαιοτήτων) που άρχισε το 2007 και συνεχίζεται αποκαλύφθηκε πλήθος κινητών ευρημάτων (κοσμήματα, χριστιανικά σύμβολα και εκκλησιαστικά σκεύη, εργαλεία κ.ά. της βυζαντινής Θεσσαλονίκης) και εκατοντάδες χρυσά και χάλκινα νομίσματα.