[Metaforespress.gr] Σιδηρόδρομος, το τελευταίο κρατικό οχυρό

[Nikolas A.]

Τhe Economist: Σιδηρόδρομος, το τελευταίο κρατικό οχυρό. Πως διαγράφεται το μέλλον

Στον τομέα των αερομεταφορών η εμφάνιση των ιδιωτικών εταιρειών χαμηλού κόστους προκάλεσε ανατροπές στην αγορά και οδήγησε σε υποχώρηση τις παραδοσιακές αεροπορικές εταιρείες.

Στους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους, όμως, υπάρχει ελάχιστος ανταγωνισμός στην επιβατική κίνηση. Ακόμη και στις μεταφορές φορτίου, όπου έπρεπε να υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια για ανταγωνισμό, εξακολουθούν να κυριαρχούν στην αγορά παλαιές κρατικές εταιρείες.

Το σχέδιο «Μεταφορές 2050», που υιοθέτησε πριν από δύο χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στοχεύει στο να έχει αποσύρει από τα οδικά δίκτυα τις μισές μεταφορές προϊόντων σε μεγάλη απόσταση και να τις αναθέσεις στους σιδηροδρόμους ή στη ναυτιλία μέχρι το 2050. Μολονότι έχει σημειωθεί πρόοδος στον καθορισμό των διασυνοριακών σιδηροδρομικών «διαδρόμων», το σχέδιο δεν θα προχωρήσει, εκτός κι αν δημιουργηθεί μεγαλύτερος ανταγωνισμός στον κλάδο.

Οι καινούργιες ιδιωτικές εταιρείες μεταφοράς φορτίου διαμαρτύρονται πως οι παλαιές εταιρείες εμποδίζουν τις προσπάθειές τους να εισέλθουν στην αγορά. Ο πρόεδρος της CER της Ουγγαρίας, Λάζλο Χόρβαθ, διαμαρτύρεται πως οι κρατικοί κολοσσοί, που συνήθως διαθέτουν σιδηροτροχιές και τρένα μεγάλης ταχύτητας, αντιδρούν επιθετικά, όταν προσπαθούν να επεκταθούν οι νεότερες εταιρείες.

Εταιρείες θέλουν να γίνουν… η Ryanair στις σιδηροδρομικές μεταφορές φορτίου

Τον Ιανουάριο η Κομισιόν παρουσίασε το «τέταρτο πακέτο για τους σιδηροδρόμους», το οποίο στοχεύει στη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς σιδηροδρόμων, καθώς τα πρώτα τρία απεδείχθησαν ανεπαρκή.

Το εν λόγω πακέτο καλεί τις παλαιές εταιρείες να διαχωρίσουν, τόσο από οικονομικής, όσο και από λειτουργικής απόψεως, το τμήμα των επιχειρήσεών τους που διαχειρίζεται την κίνηση των τρένων από εκείνο που ελέγχει και συντηρεί τις σιδηροτροχιές και τους σηματοδότες. Επιτρέπει, πάντως, την παραμονή και των δύο τομέων στην ίδια εταιρεία holding.

Αν επιβληθούν οι νέοι κανόνες, με ένα μεγάλο «αν», τότε η Deutsche Bahn θα πρέπει να αναδιοργανωθεί, έτσι ώστε ο τομέας φορτίου της, η DB Schenker Rail, να μην έχει κοινές επιχειρήσεις ούτε κοινό ταμείο με την DB Netz, που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου της Γερμανίας.

Κάτι τέτοιο θα προσφέρει μεγαλύτερες ευκαιρίες σε εταιρείες, όπως η τσέχικη AWT. Ο επικεφαλής της, Πιερ Τίμερμανς, δηλώνει πως η εταιρεία του «θέλει να γίνει η Ryanair στις σιδηροδρομικές μεταφορές φορτίου».

Πρόκειται για εταιρεία που ιδιωτικοποιήθηκε προερχόμενη από την κρατική εταιρεία OKD, η οποία μεταφέρει με φορτηγά άνθρακα και χάλυβα από τα ορυχεία της Μοράβια. Σήμερα είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική μεταφορική της Ευρώπης με περίπου 160 συρμούς και 5.500 βαγόνια. Σχεδιάζει να επεκτείνει τις επιχειρήσεις της σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά λιμάνια. Όπως όλες οι εταιρείες μεταφοράς φορτίου, η AWT αντιμετωπίζει εμπόδια σε όλα τα εθνικά σύνορα.

Εκτός από την ασάφεια των κρατικών μεταφορικών εταιρειών σχετικά με τις προμήθειες που πρέπει να καταβάλλουν για να έχουν πρόσβαση στις σιδηροτροχιές τους, αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα ασφάλειας, προβλήματα με τους σηματοδότες και την ένταση της ενέργειας καθώς και την ανάγκη να κινούνται με ντίζελ στις σιδηροτροχιές που δεν έχουν ηλεκτροδοτηθεί.

Μία απόσταση 1.577 χλμ. από τη Λιουμπλιάνα μέχρι την Κωνσταντινούπολη περιλαμβάνει πέντε χώρες και οκτώ αλλαγές συρμών, σύμφωνα με μελέτη που εξεπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010.

Ελάχιστοι οδηγοί έχουν άδεια που να ισχύει σε πάνω από μία χώρες. Οι συρμοί που προσαρμόζονται σε πολλά συστήματα είναι ακριβοί, κοστίζουν περισσότερο από 4 εκατ. ευρώ, και αυτό σημαίνει ότι μπορούν να διαθέτουν μια τέτοια πολυτέλεια μόνον οι επιδοτούμενες εταιρείες.

Η Ευρώπη θα έχει 4 μεγάλες σιδηροδρομικές εταιρείες

Σύμφωνα με τον Τομ Ζούντερ του Πανεπιστημίου του Newcastle, ίσως στο μέλλον η Ευρώπη καταλήξει να έχει τέσσερις κύριες εταιρείες και «λίγες μικρότερες» από τον ιδιωτικό τομέα.

Μία από τις τέσσερις μεγάλες θα είναι σίγουρα η DB Schenker Rail, που διαθέτει θυγατρικές σε Βρετανία, Γαλλία, Πολωνία, Ουγγαρία και Βουλγαρία. Διαχειρίζεται καθημερινά υπηρεσίες φορτίου στην Κίνα, όπου φθάνει σε 15 ημέρες από τη Γερμανία, και τον Σεπτέμβριο θα προσφέρει παρόμοιες υπηρεσίες προς την Κωνσταντινούπολη τρεις φορές την εβδομάδα. Ακόμη και οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα αναγνωρίζουν ότι λειτουργεί πολύ καλά.