Κομοτηνή

[Nikolas A.]

Η Κομοτηνή (τουρκικά: Gümülcine, βυζαντινή: Κουμουτζηνά, Κομοτηναί ή Κομοτηνά) είναι η πρωτεύουσα της ελληνικής Θράκης και βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Ελλάδας, στο νομό Ροδόπης. Η ιστορία της πόλης ξεκινάει ήδη από τα αρχαία χρόνια και μέσα από άνθιση, κατακτήσεις και πολέμους φτάνει στη σημερινή της μορφή με τη συνύπαρξη δυο διαφορετικών πολιτισμών.

Ιστορικά στοιχεία

Σύμφωνα με τα ευρήματα, που ξεκινούν από το πρωτοχριστιανικά χρόνια (4ος αι. μ.Χ.), δεν θα ήμασταν μακριά από την ιστορική αλήθεια αν ισχυριζόμασταν ότι η Κομοτηνή έχει ιστορία περί των δύο χιλιετιών. Η θέση της πάνω στην Εγνατία οδό, η οποία συνέδεε το Δυρράχιο με την Κωνσταντινούπολη, της χάρισε προνόμια "ιδίως οικονομικού χαρακτήρα", ώστε, σταδιακά, εξελίχτηκε και εμφανίστηκε στον ορίζοντα της τοπικής ιστορίας.
Στα 1363, κατά την πιθανότερη σήμερα εκδοχή, ο εξισλαμισμένος Έλληνας άρχοντας, Γαζή Εβρενός Μπέη, στην κατακτητική του πορεία από τα Ύψαλα προς την Θεσσαλονίκη, εισέρχεται στην Κομοτηνή και εγκαθιδρύει την οθωμανική κυριαρχία, η οποία επρόκειτο να διαρκέσει πεντέμισι αιώνες. Όπως μαρτυρεί οθωμανικό κατάστιχο, η διαδικασία αλλαγής του εθνικού χαρακτήρα της πόλης δεν ήταν εύκολη ούτε και σύντομη. Σύμφωνα λοιπόν με το κατάστιχο, στα 1530, δύο σχεδόν αιώνες μετά την κατάκτηση, στην πόλη λειτουργεί μόλις ένα τζαμί και μερικά μετζίτια. Την ίδια εποχή, στα 1548, ο περιηγητής Pierre Belon, που την επισκέφτηκε μας πληροφορεί ότι κατοικείται από Έλληνες και λίγους Τούρκους, θα χρειαστεί να ακολουθήσουν στους επόμενους αιώνες μαζικοί εποικισμοί με μουσουλμάνους της Ανατολίας, καθώς και η προσχώρηση των Πομάκων στο Ισλάμ, για να αλλοιωθεί η φυσιογνωμία της Κομοτηνής.

Οι συνθήκες ζωής των χριστιανών, κατά τις διασωθείσες μαρτυρίες, είναι αφόρητες. Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί, που επισκέπτεται την πόλη στα μέσα του 17ου αϊ., ενώ είναι γλαφυρότατος στην περιγραφή της, για τους Έλληνες δεν αναφέρει ούτε και αν υπάρχουν, κάτι, που μόνο έμμεσα συνάγεται!

Αλλά, στην διάρκεια του 19ου αϊ. σημαντικές εξελίξεις, όπως η ελληνική επανάσταση, οι μεταρρυθμίσεις του Χάττι Χουμαγιούν και η προοδευτική εξασθένιση της οθωμανικής παντοδυναμίας, δίνουν περιθώριο προόδου στα υπόδουλα έθνη. Στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα και στις αρχές του 20ου αϊ. η ελληνική αστική κοινότητα της Κομοτηνής κατέχει τα σκήπτρα του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου, που διενεργείται πλέον μέσω του σιδηροδρόμου. Τα άφθονα προϊόντα της πεδιάδας (καπνός, σιτηρά κ.ά.) διακινούνται από Έλληνες εμπόρους, οι οποίοι πλουτίζουν σύντομα και αγοράζουν μεγάλα αγροκτήματα (τσιφλίκια), που συναπαρτίζουν εκτάσεις χιλιάδων στρεμμάτων και σημαντικό ποσοστό της συνολικής τότε καλλιεργήσιμης γης. Χτίζουν τους πρώτους ατμόμυλους, το αλεύρι των οποίων καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής. Όμορφα αρχοντικά, -ορισμένα σώζονται ως σήμερα- ιδιοκτησίες πλουσίων της πόλης, δίνουν το μέτρο της οικονομικής προόδου.
Στην δεκαετία του 1910, η μακρόχρονη βουλγαρική κατοχή και το σχέδιο για τον πλήρη εκβουλγαρισμό της περιοχής, είχαν καταστρεπτικές συνέπειες στους χριστιανούς αλλά και στους μουσουλμάνους της Θράκης. Κατά την έκφραση της εποχής, η Θράκη μετετράπη σε απέραντη "κοιλάδα κλαύθμωνος".

Το σύντομο χρονικό των γεγονότων αρχίζει με τον Α' Βαλκανικό πόλεμο (1912-13), την ήττα της Τουρκίας και την κατάληψη της Κομοτηνής από τα βουλγαρικά στρατεύματα. Οι υπερβολικές αξιώσεις της Βουλγαρίας σε βάρος των συμμάχων της οδηγούν στον Β' Βαλκανικό πόλεμο και την συντριβή της από τα ελληνικά και σερβικά στρατεύματα. Στις 14 Ιουλίου του 1913, εισέρχεται στην πόλη, μέσα σε ατμόσφαιρα ξέφρενου ενθουσιασμού, ο ελληνικός στρατός και στο Διοικητήριο της (σημερινό δικαστικό μέγαρο) κυματίζει η ιστορική σημαία της πόλης την οποία κατασκεύασαν την προηγούμενη νύχτα οι γυναίκες της Κομοτηνής. Η συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913) επιδικάζει την περιοχή στην ηττημένη Βουλγαρία και την αρχική χαρά των κατοίκων της διαδέχεται η απόγνωση. Παρά τις απεγνωσμένες εκκλήσεις των θρακών για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης, η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στον σεβασμό της συνθήκης. Ενώπιον του κινδύνου της επιστροφής του βουλγαρικού στρατού, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι ενωμένοι, ιδρύουν για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας την βραχύβια Δημοκρατία της Γκιουμουλτζίνας, με πρωτεύουσα την Κομοτηνή. Η βουλγαρο-τουρκική συνθήκη της Κωνσταντινούπολης στις 16 Σεπτεμβρίου 1913, αίρει και τα τελευταία εμπόδια για την στρατιωτική κατάληψη της περιοχής. Τον Οκτώβριο τα βουλγαρικά στρατεύματα εισέρχονται στην πόλη. Άλλοι κάτοικοι θα εκτοπισθούν στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, άλλοι θα φυλακιστούν και άλλοι θα καταφέρουν να διαφύγουν στις πόλεις της ελεύθερης Ελλάδας, όπου περιπλανιόντουσαν πένητες και αβοήθητοι.
Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου και την ήττα των δυνάμεων του Άξονα, το νοτιοδυτικό τμήμα της Μεγάλης Θράκης ενσωματώνεται στην Ελλάδα και στις 14 Μαϊου 1920 η ελληνική σημαία κυματίζει και πάλι στην Κομοτηνή.

Αξιοθέατα

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία της πόλης καταλαβαίνει κανείς τη ποικιλία ιστορικών αξιοθέατων της Κομοτηνής.
Το Φρούριο και το Βυζαντινό Τείχος αποτελούν το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον 4ο αι. μ. Χ. για λόγους οικονομικό-στρατιωτικούς μια και από εδώ περνούσε η Εγνατία οδός. Δυστυχώς το φρούριο δεν διατηρήθηκε ακέραιο, αλλά έχει καταστραφεί από το 1910 και εξής στα αρκετά σημεία του.
Στο κέντρο της πόλης δεσπόζει ο Πύργος του Ωρολογίου που χτίστηκε στα 1884, την εποχή του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ. Στην δεκαετία του 1950 έγιναν αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και πήρε την σημερινή του μορφή.
Αξιόλογο κτίσμα με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία είναι το Ιμαρέτ. Σύμφωνα με παλιά τοπική παράδοση στο σημείο αυτό υπήρχε ναός της Αγίας Σοφίας. Αργότερα τμήματα του ναού ενσωματώθηκαν στο κτίσμα του Ιμαρέτ (Πτωχοκομείο) η λειτουργία του οποίου συνεχίστηκε μέχρι το 1913.
Το Κεντρικό Ηρώο, το Παλιό Ηρώο και το Ηρώο Σφαγιασθέντων Ιερέων φέρνουν στη μνήμη τις κατακτήσεις και τους πολέμους που πέρασε η πόλη αυτή.

Άποψη από το μνημείο Ηρώων

Ένα άλλο αξιοθέατο είναι η ιστορική Σημαία της πόλης που φιλοτέχνησαν μέσα σε μια νύχτα οι κυρίες και δεσποινίδες της Φιλόπτωχου Αδελφότητας, για να κυματίσει ως εθνικό σύμβολο στην πόλη, ύστερα από 550 χρόνια τουρκικής κατάκτησης, στην πρώτη απελευθέρωσή της, στις 14 Ιουλίου 1913. Επίσης αξίζουν της προσοχής τα πολλά μουσεία όπως το Αρχαιολογικό, το Βυζαντινό και το Λαογραφικό.

Για τους πιο σύγχρονους η Κομοτηνή ακολουθεί το ρυθμό της εποχής και προσφέρει ποικιλία επιλογών τόσο στο κομμάτι των αγορών όσο και της διασκέδασης.
Η αγορά της Κομοτηνής (φωτογραφία αριστερά) είναι από τις καλύτερες της Θράκης σε πρωτοπορία, τιμές και ποικιλία, γεγονός που πιστοποιείται από τις επισκέψεις κατοίκων των γειτονικών νομών για αγορές στην Κομοτηνή.

Το άλσος της Αγ. Παρασκευής, η κεντρική πλατεία (δεξιά φωτογραφία) της πόλης καθώς και άλλα σημεία συνάντησης ενδείκνυνται για ήρεμες βόλτες αλλά και ξέφρενη διασκέδαση.



Για το καλοκαίρι υπάρχουν πολλές παραλίες ανατολικά και δυτικά της Κομοτηνής Η πιο δημοφιλής είναι το Φανάρι που βρίσκεται 30χλμ. από την Κομοτηνή ακολουθώντας την εθνική οδό Κομοτηνής-Ξάνθης. Πολυσύχναστη και απέραντη παραλία με άμμο, αρκετά ρηχή και σχετικά καθαρή. Είναι οργανωμένη και θα βρείτε τα πάντα, από ταβέρνες και ξενοδοχεία μέχρι beach bar και κλαμπ για βραδινή διασκέδαση. Προς την Μαρώνεια επίσης υπάρχουν πολλές ήσυχες και πεντακάθαρες παραλίες και όμορφα παραλιακά χωριουδάκια. Ξεχωρίζει η παραλία «Κάγκελες» με beach bar και καφετέρια που είναι ανοιχτή όλον τον χρόνο για ρομαντικές και ήσυχες αποδράσεις.
Οι λάτρεις των βουνών θα ικανοποιηθούν πλήρως με την πραγματικά μαγευτική τοποθεσία της Νυμφαίας, πάνω από την βορινή πλευρά της Κομοτηνής σε απόσταση 4 χλμ, όπου κυριαρχεί το Περιαστικό Δάσος - πνεύμονας ζωής για τους κατοίκους - το αισθητικό δάσος της Νυμφαίας όπου διάλεξε ο Δήμος να εγκαταστήσει το Τουριστικό Περίπτερο της πόλης.

Στο κομμάτι των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, η Κομοτήνη εξυπηρετείται οδικώς, σιδηροδρομικώς και αεροπορικώς.
Οδικώς, τα ΚΤΕΛ Κομοτηνής συνδέουν τη πόλη με την Αθήνα με πρωϊνό και απογευματινό δρομολόγιο και με τη Θεσσαλονική με 8 δρομολόγια καθημερινά. Η Αθήνα απέχει 760 χλμ. και η Θεσσαλονίκη 260χλμ.

Φώτο (δεξιά) από pathway.gr

Σχετικά τακτική είναι και η σιδηροδρομική σύνδεση της πόλης με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, με το ταξίδι να διαρκεί βέβαια περισσότερη ώρα. Δυνητικά, ένας επισκέπτης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και το αεροπλάνο για να επισκεφθεί τη Κομοτηνή. Το αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης απέχει 66 χλμ. ενώ αυτό της Καβάλας 80χλμ. Η σύνδεση Κομοτηνής-Αλεξ/πολης είναι τακτική σε αντίθεση με της Καβάλας όπου το αεροδρόμιο απέχει και αρκετά από την πόλη.
Η εμπειρία που έιχα με το ΚΤΕΛ Ροδόπης με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο. Ακρίβεια, άνεση και ταχύτητα χαρακτηρίζουν το ταξίδι, τουλάχιστον για τις πιο μακρινές διαδρομές σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Τα λεωφορεία για αυτές τις διαδρομές είναι εξοπλισμένα με σύστημα ψυχαγωγίας επιβατών, δορυφορική τηλεόραση και δωρεάν ασύρματο ίντερνετ. Εναρμονίζεται απόλυτα με τις προσταγές της εποχής καθώς και του πιο απαιτητικού επιβάτη.

Προσωπικά, αν και επισκέφτηκα τη πόλη σε περίοδο που είχε ελάχιστη ζωή (Αύγουστος), θα έλεγα ότι αφήνει ικανοποιημένο τον επισκέπτη και από άποψη φιλοξενίας αλλά και διασκέδασης. Από το Σεπτέμβρη μέχρι τον Ιούνιο ιδιαίτερα, όσο διαρκεί η πανεπιστημιακή χρονιά δηλαδή, η πόλη σφίζει απο νεολαία που γεμίζει το κέντρο. (Εκεί εδράζεται το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης). Ήσυχες γωνιές για τους πιο μοναχικούς και ρομαντικούς, τόσο στη πόλη όσο και εκτός, αλλα και περιοχές με έντονη ζωή στη κεντρική πλατεία και στα γύρω σοκάκια. Η ζωή είναι φθηνή γενικά με τη μόνη μου ένσταση για τη τοπική συγκοινωνία η οποία δεν είναι αρκετά συχνή, όχι τόσο για μέσα στη πόλη αλλά για τους γύρω οικισμούς. Εντύπωση μου έκανε η αρμονική συνύπαρξη μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου.

Με δυο λέξεις για μένα: Koμοτηνή, η πόλη της σύνθεσης και της νεολαίας.
Επισκεφθειτε την, πείτε και τις δικές σας εντυπώσεις και μοιραστείτε στη gallery τυχόν φωτογραφικό υλικό.