Οθόνες: Γιατί χρειάζομαι μια καλή οθόνη;

[AlexNik]

Γενικά οι οθόνες είναι ένα πολύ παρεξηγημένο πράγμα.

Πολλοί πιστεύουν ότι το να έχεις μια full HD οθόνη, αρκεί για να μπορείς να δεις το περιεχόμενο που επιθυμείς. Αυτό σε γενικές γραμμές είναι λάθος. Επίσης λάθος είναι να βασιζόμαστε στα χαρακτηριστικά του κατασκευαστή - συνήθως είναι πλασματικά και μόνο παραπλάνηση μπορούν να προσφέρουν.

Υπάρχουν 2-3 ιστοσελίδες στο διαδίκτυο που μπορεί κανείς να βρει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικές με οθόνες, οι οποίες κάνουν οι ίδιες σχετικές μετρήσεις.

Κάποιες απ'αυτές είναι το tftcentral.co.uk και το prad.de .

Προσωπικά βρίσκω πιό πλήρες το γερμανικό prad, σχετικά με τις μετρήσεις που πραγματοποιεί, αλλά είναι λίγο δύσκολο να μπορεί κάποιος να διαβάσει τις μετρήσεις χωρίς αρκετό διάβασμα πριν. Ας πιάσουμε με τη σειρά τα πιό βασικά.

1.0 Μετρήσιμα Χαρακτηριστικά
1.1 Φωτεινότητα
Η φωτεινότητα είναι ένα μετρήσιμο με ειδικά όργανα χαρακτηριστικό. Υπάρχουν διάφορες μονάδες μέτρησης, αλλά θα αναφερθούμε απλά στα cd/m² που χρησιμοποιείται περισσότερο. Η μονάδα λέγεται "καντέλα ανά τετραγωνικό μέτρο". Δε θα μπω στον ορισμό της μονάδας γιατί θα μπλέξουμε, απλά έχετε κατά νου πως όσο μεγαλύτερο, τόσο πιό φωτεινή θα είναι η οθόνη. Μετριέται με την οθόνη να απεικονίζει λευκή εικόνα. Δεν έχει καμμία χρησιμότητα, πάνω από τα 120-140cd/m, εκτός εάν κάποιος θέλει να.. τυφλωθεί ή αν δουλεύει με κόντρα τον ήλιο - που έτσι κι αλλιώς είναι λάθος..

1.2 Επίπεδο μαύρου
Η θεωρητικά τέλεια οθόνη, δεν πρέπει να εκπέμπει καθόλου φως όταν αναλαμβάνει ο υπολογιστής να της πει ότι πρέπει να δείξει μαύρο. Επειδή δεν υπάρχει τέλεια οθόνη, αυτό μην περιμένετε να το δείτε. Μετριέται σε cd/m² και είναι ένα μικρό νούμερο, που οι καλές οθόνες φέρνουν κάτω από 0.20cd/m², το οποίο είναι και εντυπωσιακά μαύρο, σχεδόν μη ανιχνεύσιμο. Επίσης, όσο πιό έντονη είναι η φωτεινότητα, οι οθόνες τείνουν να ανεβάζουν και το επίπεδο του μαύρου και να δείχνουν το μαύρο ως γκρι.

1.3 Αντίθεση
Πρακτικά αν έχετε διαβάσει τα πιό πάνω, απλά θα καταλάβετε πως η αντίθεση είναι απλά η διαίρεση

φωτεινότητα/επίπεδο μαύρου

Δηλαδή αν μια οθόνη έχει στο επίπεδο λευκού φωτεινότητα 150cd/m² και μαύρο 0.15cd/m², τότε η αντίθεση της θα είναι

150/0.15=1000, το οποίο διαβάζεται και 1000:1.

Αυτό είναι μια υπερικανοποιητική τιμή για μια σύγχρονη οθόνη.

1.4 Χρωματικό εύρος
Τώρα που μάθαμε τα βασικά, πάμε σε κάτι άλλο. Όλα αυτά τα χρόνια, όπως καταλαβαίνετε έχουν δημιουργηθεί κάποια στάνταρ για το πώς απεικονίζονται τα χρώματα. Το κυρίαρχο αυτή τη στιγμή στο διαδίκτυο είναι το sRGB. Σε επαγγελματικές εφαρμογές ή σε απαιτητικούς χρήστες υπάρχει το AdobeRGB και το Prophoto.



Όπως βλέπετε από την εικόνα,

1. Το prophoto είναι το καλύτερο και μπορεί να καταγράψει και φως εκτός του ορατού εύρους από το μάτι.
2. το srgb είναι το χειρότερο.

Γιατί sRGB; Γιατί είναι το μόνο που που μπορούν κουτσά-στραβά να απεικονίσουν οι οθόνες μέσου κόστους. Το prophoto δεν καλύπτεται από καμμία οθόνη, αλλά χρησιμοποιείται για λόγους επεξεργασίας.

Αλλά και να έχει κάποιος AdobeRGB οθόνη (ακριβές κάπως), για να μπορέσει να δει τα χρώματα σωστά, θα πρέπει να έχει ρυθμίσει σωστά την οθόνη του, αλλιώς θα βλέπει άλλα αντ'άλλων και ξεπλυμένα χρώματα γιατί σχεδόν όλα στο διαδίκτυο είναι ρυθμισμένα για sRGB.

1.5 Λίγα για τις βασικές τεχνολογίες
1.5.1 Τεχνολογία κατασκευής πάνελ
Υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες κατασκευής πάνελ, με τις βασικές να είναι: IPS/MVA/TN. Πολύ απλά, η διαφορά τους είναι στο πώς λειτουργούν για να αφήσουν το φώς να περάσει.

Συνήθως οι TN είναι φθηνές οθόνες με κακή απεικόνιση χρωμάτων, οι MVA έχουν συνήθως κορυφαία αντίθεση λόγω καλύτερου μαύρου (=χαμηλότερη φωτεινότητα στην απεικόνιση μαύρων σκηνών) και η IPS θεωρείται η κορυφαία τεχνολογία στην απεικόνιση και επειδή είναι πατέντα της LG, η Samsung έχει υλοποιήσει τη δική της τεχνολογία (PLS). Εύκολα συμπεραίνουμε ότι η TN είναι εύκολη στην κατασκευή και η IPS δύσκολη, γι'αυτό και η διαφορά στην τιμές.

Προσοχή πρέπει να δοθεί, καθώς μια κακή MVA μπορεί να είναι χειρότερη από μια καλή ΤΝ οθόνη, ενώ μια κακή IPS μπορεί να είναι χειρότερη από μια καλή MVA. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, όπως Quality Control, καλύτερο λογισμικό οθόνης κ.α.

1.5.2 Τρόποι οπίσθιου φωτισμού
Οι οθόνες LCD δεν μπορούν να εκπέμψουν φως από μόνες τους. Για να δείξουν χρώματα, έχουν σε κάθε πίξελ τρία διάφανα υποπίξελ από τα οποία το καθένα έχει μπροστά του ένα φίλτρο: ένα κόκκινο, ένα πράσινο και ένα μπλε (RGB). Για να ανοίξει το διάφραγμα του κάθε πίξελ, δέχεται μια τάση από τον ελεγκτή του πάνελ.

Για να διαπεράσει τα πίξελ φως, απλά χρησιμοποιούν το φωτισμό από λάμπες. Οι λάμπες αυτές είναι βασισμένες σε κάποιες τεχνολογίες.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, ο βασικός τρόπος ήταν λάμπες φθορισμού.

Να πώς φωτίζει μια λάμπα φθορισμού:


Πλέον χρησιμοποιούνται LEDs. Αυτό έχει τα θετικά του, αλλά και τα αρνητικά του.

Το κύριο θετικό είναι ότι προσφέρουν χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας και είναι φιλικά προς το περιβάλλον.

Το κύριο αρνητικό είναι ότι η υπάρχουσα τεχνολογία δημιουργεί κάποια προβλήματα στην απεικόνιση, ενώ κάποια τρεμοπαίγματα που ορισμένοι παρατηρούν είναι αποτέλεσμα του τρόπου που επιλέγουν κάποιοι κατασκευαστές να ελέγξουν την ένταση του φωτός ενός LED. Αυτά τα τρεμοπαίγματα μπορούν να προκαλέσουν πονοκέφαλους σε ορισμένους.

1.5.2.1 Τύποι φωτισμού LED
Ο τύπος φωτισμού LED του πάνελ είναι πολύ σημαντικός, καθώς είναι καθοριστικός για το χρωματικό εύρος της οθόνης. Πιό κάτω αναλύονται οι βασικοί τρόποι φωτισμού:

1.5.2.1.1 Φωτισμός με απλά λευκά LED (sRGB capable)
Τα λευκά LED για να παραχθούν πρακτικά συνδυάζουν ένα μπλε LED με κίτρινη επικάλυψη φωσφόρου. Αυτό σημαίνει πως τις πιό πολλές φορές το πάνελ λαμβάνει μια αδύνατη να ρυθμιστεί μπλε απόχρωση (και είναι το κυριότερο πρόβλημα της τεχνολογίας απλού LED).

Να πώς φωτίζει ένα απλό λευκό LED:



Τον τελευταίο καιρό η Samsung με τις PLS οθόνες έχει δείξει πως έχει ξεπεράσει αυτόν τον περιορισμό και μπορεί να δείξει με ακρίβεια σωστό λευκό χωρίς αυτή τη μπλε απόχρωση αποδίδοντας πιό φυσικό φως.

1.5.2.1.2 Φωτισμός με RGB LED (100% Adobe RGB capable)
Πρακτικά όπως σε κάθε οθόνη κάθε πίξελ έχει τρία υποπίξελ. Εδώ αντί όμως το κάθε πίξελ να το διαπερνά λευκό φως, το διαπερνά φως του χρώματος του. Πίσω από κάθε υποπίξελ δηλαδή υπάρχει ένα μικροσκοπικό LED αυτού του χρώματος. Εάν ρυθμιστεί μια τέτοια οθόνη σωστά, πρόκειται για ο,τι πιό τέλειο στην απεικόνιση.

Όμως, υπάρχουν περιορισμοί όπως θερμότητα αλλά και αντοχή κυρίως του κόκκινου LED στο χρόνο, το οποίο έχει την τάση να αλλάζει ιδιότητες σε σχέση με τα άλλα LED με την πάροδο του χρόνου, δημιουργώντας διαταραχές στην απεικόνιση.

Αυτή τη στιγμή παράδειγμα τέτοιου είδους οθόνης είναι η HP DreamColor.

1.5.2.1.3 Φωτισμός με GB-r LED (95% Adobe RGB capable)
Πρόκειται για μια πολύ νέα τεχνολογία, την οποία η LG εφαρμόζει στα panel τύπου AH-IPS (το οποία έπειτα πουλά στους κατασκευαστές όπως Dell κλπ).

Αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιεί πίσω από κάθε πίξελ ένα ειδικό LED δύο χρωμάτων GB (Green+Blue) με επικάλυψη κόκκινου φωσφόρου, απεικονίζοντας πιό σωστό φως χωρίς τις μεγάλες αδυναμίες των RGB LED που είπαμε πιό πάνω.

Να πώς φωτίζει ένα GB-r LED:


1.6 Διαβαθμίσεις γκρι
Ό,τι και να κάνει κανείς, οι οθόνες μπορούν να απεικονίσουν 256 διαβαθμίσεις του γκρι, από μαύρο (0) μέχρι λευκό (255). Σχεδόν. Κάποιες οθόνες απλά μας κοροϊδεύουν τρώγοντας τις ενδιάμεσες, δημιουργώντας ένα καταστροφικό φαινόμενο που λέγεται banding.

Το κακό είναι ότι αν το κάνει μια οθόνη στο γκρι, το κάνει σε όλα τα χρώματα με αποτέλεσμα να έχουμε banding σε όλα τα χρώματα και τις μίξεις τους, δημιουργώντας αποκλίσεις.

Να ένα παράδειγμα banding:


1.7 Χρωματική ακρίβεια
Γνωστά και ως DeltaC (ΔC) και DeltaE (ΔE).

Έστω ότι έχουμε το σωστό χρωματικό προφίλ και όλα σωστά ρυθμισμένα. Στη συνέχεια τοποθετούμε δύο οθόνες δίπλα δίπλα. Μια TN και μια IPS και τις βάζουμε να απεικονίσουν μια όμορφη φωτογραφία με ζωντανά χρώματα.

Η μία δείχνει το μπλε μωβ και η άλλη βαθύ μπλε. Και λες είναι φυσιολογικό.

Είναι. Και είναι μετρήσιμο. Πρόκειται για την τιμή DeltaE. Είναι η διαφορά, δηλαδή, από το χρώμα αναφοράς.

Πάμε στο επόμενο. Έχω ένα ντεγκραντέ που στη μία πλευρά απεικονίζει μαύρο και στην άλλη άσπρο. Ας πούμε δεξιά - αριστερά. Στη μία οθόνη υπάρχει διαφορετική διακύμανση, γραμμική, σε σχέση με την άλλη που σε κάποια σημεία το γκρι δεν ασπρίζει ομοιόμορφα, αλλά πιό γρήγορα. Αυτό είναι το DeltaC, η διαφορά δηλαδή από την σκιά αναφοράς του γκρι.

Πάμε κάποια παραδείγματα.

Μια TN οθόνη (μεγάλο DeltaE):


Μια IPS οθόνη με απλό λευκό LED (μεγάλο DeltaE στο μπλε):


Μια IPS (PLS) οθόνη με βελτιωμένο λευκό LED:


Μια IPS οθόνη με GB-r LED:


Μια IPS οθόνη με RGB LED (παλιά μέτρηση)


2.0 Μη μετρήσιμα χαρακτηριστικά
Εκτός από κάποια μετρήσιμα χαρακτηριστικά, υπάρχουν και τα μη μετρήσιμα. Αυτά είναι υποκειμενικά και ο κάθε ένας μπορεί να τους βάλει το δικό του ιδιαίτερο βάρος

2.1 Δυνατότητα tilting
Είναι η δυνατότητα κάποιων οθονών να γυρίζουν κάθετα για καλύτερη επεξεργασία πορτραίτων, για συνδεσμολογία τριών οθονών κλπ

2.2 Διαφορετικές είσοδοι
Είναι η πληθώρα θυρών εισόδου και εξόδου (πχ USB hub κλπ)

2.3 Αντιανακλαστική επίστρωση
Η επίστρωση που χρησιμοποιείται από διάφορους κατασκευαστές για τον περιορισμό των ανακλάσεων. Σε ορισμενες οθόνες είναι τόσο έντονη η παρουσία της που δημιουργεί προβλήματα στην οξύτητα της εικόνας!


3.0 Καλιμπράρισμα
Άντε και την πήρα την καλή. Γιατί βλέπω τα μαύρα μου τα χάλια;

Πολύ σημαντικό είναι να επενδύσει κάποιος στο καλιμπράρισμα με αξιόπιστο μηχάνημα καλιμπραρίσματος.

Δεν θα σας φάω χρόνο. Απλά θα δείτε μια επαγγελματική οθόνη και τα αποτελέσματα της.

Πριν:


Μετά:


Επίσης προσοχή τονίζω πρέπει να δοθεί στις adobeRGB οθόνες κατά το καλιμπράρισμα τους, γιατί αλλιώς τότε αντί για καλό, θα δημιουργηθούν καταστροφικά αποτελέσματα παρ'όλες τις μεγάλες δυνατότητες.

4.0 Προτάσεις
Οι προτάσεις κυμαίνονται σε διάφορα επίπεδα, είναι προσωπικές και είναι μοντέλα που έχω ξεχωρίσει ο ίδιος με τα δικά μου υποκειμενικά κριτήρια. Καμμία οθόνη δεν είναι τέλεια και εάν θέλει κάποιος μπορώ να τις συζητήσω. Είναι πιθανό να υπάρχουν και καλύτερες οθόνες απ'αυτές στην αγορά.

4.1 <500€
4.1.1 24"
http://www.skroutz.gr/s/3642458/Samsung-S24C650PL.html (PLS - sRGB)
http://www.skroutz.gr/s/3381390/Samsung-S24C570HL.html (PLS - sRGB)
http://www.skroutz.gr/s/2832103/Dell-Ult...U2413.html (AH-IPS - Adobe RGB)

1η έκδοση - 15/5/2014