[Η Σημερινή] Θλιβερό ρεκόρ στις συγκοινωνίες

[Konstantinos]

Της Ιωάννας Παναγιώτου

Φαύλος κύκλος το κυπριακό μοντέλο κυκλοφοριακής διαχείρισης

Στον τομέα των συγκοινωνιών, η Κύπρος κατέχει ακόμα ένα θλιβερό ρεκόρ στην Ευρώπη. Είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σε εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων από τα μέσα μεταφοράς κατά την περίοδο 1990-2008. Συγκεκριμένα, η αύξηση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων από τα μέσα μεταφοράς στην Κύπρο (κυρίως τα ιδιωτικά αυτοκίνητα) στην εν λόγω περίοδο ήταν 180%, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη δεν ξεπερνά το 20%. Η συνεχής αύξηση των θερμοκηπιακών αερίων οδηγεί από το 2013 στην επιβολή νέων προστίμων, όχι μόνο στην ΑΗΚ πλέον, αλλά στην ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία. Η θλιβερή αυτή επίδοση θα πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά. Το κυπριακό μοντέλο κυκλοφοριακής διαχείρισης έχει οδηγήσει στο μεγάλο φαύλο κύκλο: Περισσότερα αυτοκίνητα, μεγαλύτερους δρόμους, ακόμα περισσότερα αυτοκίνητα, με τις γνωστές αρνητικές επιπτώσεις:

Οι αρνητικές επιπτώσεις
Το κυκλοφοριακό πρόβλημα των κυπριακών πόλεων έχει οξυνθεί τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας σωρεία προβλημάτων, όπως:
Πρώτο: Ουσιαστική αχρήστευση του οδικού δικτύου, λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης.
Δεύτερο: Ταλαιπωρία, άγχος και απώλεια χρόνου.
Τρίτο: Ρύπανση του περιβάλλοντος από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.
Τέταρτο: Δαπάνη μεγάλου μέρους του Προϋπολογισμού Αναπτύξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας κάθε χρόνο, για οδικά έργα χωρίς ορθολογιστική κυκλοφοριακή διαχείριση.
Πέμπτο: Σπατάλη δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης καυσίμων και φθοράς των οχημάτων.
Έκτο: Οδικά δυστυχήματα, που προκαλούν τεράστιες ανθρώπινες, υλικές και κοινωνικές ζημιές.
Τα πιο πάνω προβλήματα οφείλονται κυρίως στη μη έγκαιρη εφαρμογή του πολεοδομικού νόμου, των τοπικών σχεδίων και των έργων κυκλοφοριακής υποδομής των πόλεων, στην άναρχη ανάπτυξη των πόλεων, στην έλλειψη συγκεκριμένης πολιτικής για ενθάρρυνση εναλλακτικών -πιο ήπιων προς το περιβάλλον- μαζικών μέσων διακίνησης του πληθυσμού και στην πίεση για επέκταση των περιοχών ανάπτυξης με αποτέλεσμα τη διάσπαρτη ανάπτυξη και την εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο.

Πακέτο προτάσεων
Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών καταθέτει ένα ολοκληρωμένο πακέτο προτάσεων στους τομείς:
α) Της κυκλοφοριακής διαχείρισης.
β) Της ανάπτυξης των δημόσιων μέσων κυκλοφορίας.
γ) Της ορθολογιστικής πολεοδομικής ανάπτυξης.
δ) Του περιορισμού της εκπομπής ρύπων από τα οχήματα.
ε) Της προστασίας των δικαιωμάτων των πεζών και των εμποδιζόμενων ατόμων κ.ο.κ.

Κυκλοφοριακή διαχείριση
*Κλιμακωτό ωράριο. Η κλιμάκωση των ωρών έναρξης και λήξης της εργασίας των διαφόρων κλάδων εργαζόμενων και των σχολείων μπορεί να συμβάλει προς τη σωστή κατεύθυνση.
*Αποδοτικότερη χρήση των κεντρικών δρόμων, με την αυστηρή εφαρμογή των κανονισμών τροχαίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την παράνομη στάθμευση.
*Υιοθέτηση πολιτικής για ενθάρρυνση εναλλακτικών, ήπιων, τρόπων μετακίνησης (μέσων μαζικής μεταφοράς, ποδηλατοκίνησης, πεζοπορίας) και κατασκευή ποδηλατόδρομων και πεζόδρομων.
*Αύξηση στη δρομολόγηση λεωφορείων ειδικών διαδρομών (π.χ. για σχολεία, βιομηχανικές περιοχές, κ.τ.λ.), για να περιοριστεί η ανάγκη για εκτενή χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου μέσα στην πόλη.
*Παραχώρηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς λωρίδων προτεραιότητας για λεωφορεία, ταξί και αυτοκίνητα με τρία και άνω άτομα, για γρήγορη μεταφορά επιβατών, χωρίς τη διαπλάτυνση δρόμων σε βάρος των υφιστάμενων πεζοδρομίων και αυλών.
*Αναδιοργάνωση των φώτων τροχαίας με συστήματα που να δίνουν προτεραιότητα στα μέσα μαζικής μεταφοράς και σε πυροσβεστικά και ασθενοφόρα οχήματα.
*Ευρεία εκστρατεία διαφώτισης του κοινού και λήψη θεσμικών μέτρων για την ανύψωση του επιπέδου οδικής και περιβαλλοντικής συνείδησης των πολιτών.
*Μελέτη δημιουργίας και διακίνησης υπεραστικών μαζικών μέσων -τρένο, τραμ- μεταξύ των πόλεων.
*Διασφάλιση της ασφαλούς διακίνησης των εμποδιζόμενων ατόμων.
*Προώθηση της οικολογικής οδήγησης (eco-driving).

Ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς
1) Πρέπει να κτιστεί άρτια οργανωμένο δίκτυο αστικών, υπεραστικών και επαρχιακών δημόσιων συγκοινωνιών που να ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες της κυπριακής κοινωνίας, ώστε ο πολίτης να εξυπηρετείται με ασφάλεια και αξιοπιστία στο βαθμό που να μη χρειάζεται το ιδιωτικό του αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις του.
2) Να αναρτηθούν τα δρομολόγια στις στάσεις των μέσων μεταφοράς, να εκδοθούν ενημερωτικά φυλλάδια που να είναι διαθέσιμα στα αεροδρόμια και άλλους δημόσιους χώρους καθώς επίσης και στο διαδίκτυο, ώστε τόσο ο ντόπιος πληθυσμός όσο και οι επισκέπτες να έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για όλα τα μέσα δημόσιων συγκοινωνιών.
3) Το δίκτυο θα πρέπει να διαθέτει υποδομή έτσι ώστε να εξυπηρετεί όλα τα εμποδιζόμενα άτομα, καθώς και τα άτομα που κινούνται με ποδήλατα.
4) Να υπάρχει επίσης αυστηρή εποπτεία των εταιρειών που παρέχουν τις δημόσιες συγκοινωνίες, για να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη λειτουργία αποδοτικού δικτύου συγκοινωνιών, το οποίο θα είναι δυναμικό για να εξυπηρετεί τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των επιβατών.
5) Θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στα δημόσια μέσα συγκοινωνιών κατά τη ρύθμιση της τροχαίας κίνησης.
6) Να ενισχυθεί ο θεσμός του σχολικού λεωφορείου.
7) Τα δρομολόγια των μέσων μαζικής μεταφοράς να εξυπηρετούν και τους εργαζόμενους σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές ζώνες.
8) Δημιουργία σταθμών μετεπιβίβασης (park & ride) στην είσοδο των πόλεων, όπου οι πολίτες θα μπορούν να αφήνουν τα αυτοκίνητά τους και να χρησιμοποιούν λεωφορεία για μεταφορά στην εργασία τους μέσα στην πόλη.

Μέτρα για ορθολογική πολεοδομική ανάπτυξη
*Πυκνή, μεικτή ανάπτυξη των πόλεων και των οικισμών.
*Όταν γίνονται αλλαγές στις πολεοδομικές ζώνες, να γίνονται ταυτόχρονα σχεδιασμοί για την επέκταση του δικτύου των δημόσιων συγκοινωνιών και του δικτύου ποδηλατόδρομων/πεζόδρομων.
*Να δημιουργούνται οικισμοί, δρόμοι ή γειτονιές όπου δεν θα κυκλοφορούν αυτοκίνητα.
*Ορθολογική χωροθέτηση κυβερνητικών υπηρεσιών.
*Εκπόνηση μελετών εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον, πριν από τον τελικό σχεδιασμό έργων κυκλοφοριακής υποδομής.
*Κατάργηση παρωχημένων κυβερνητικών σχεδιασμών για κατασκευή αυτοκινητόδρομων σε δασικές και οικιστικές περιοχές: Ακύρωση της προγραμματιζόμενης επέκτασης της Λεωφόρου Ακαδημίας διαμέσου των εθνικών δασικών πάρκων Αθαλάσσας και Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

Περιορισμός εκπομπών ρύπων
Πρώτο: Να δημιουργηθούν ζώνες όπου θα επιτρέπεται να κυκλοφορούν μόνο οχήματα με χαμηλές εκπομπές ρύπων, ειδικά στα κέντρα των πόλεων.
Δεύτερο: Επιβολή μεγαλύτερων φόρων κυκλοφορίας για αυτοκίνητα -συμπεριλαμβανομένων και των φορτηγών- που εκπέμπουν ψηλούς ρύπους στην ατμόσφαιρα ή ακόμα η πλήρης απαγόρευση της κυκλοφορίας τέτοιων οχημάτων.
Τρίτο: Να δοθούν κίνητρα για απόσυρση όλων των παλαιών οχημάτων.
Τέταρτο: Να δημιουργηθούν πεζόδρομοι στα εμπορικά κέντρα και παραδοσιακές πλατείες πόλεων και χωριών.
Πέμπτο: Να διαδοθεί η τηλεργασία και τηλεδιάσκεψη στην κουλτούρα των επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα.
Έκτο: Αλλαγή του τρόπου οδήγησης σε πιο ασφαλή και πράσινη, πιο φιλική στο περιβάλλον, με σεβασμό των πεζών, ποδηλατών και των άλλων οδηγών. Αυτό θα επιτευχθεί με την εισαγωγή στα σχολικά προγράμματα μαθήματος κυκλοφοριακής αγωγής, καθώς και με τη διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης και εκπαίδευσης του κοινού στα θέματα αυτά.
Έβδομο: Εισαγωγή κλιμακωτού ωραρίου για διάφορους κλάδους εργαζομένων και για τα σχολεία.

Προώθηση της χρήσης υβριδικών αυτοκινήτων
Υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων τεχνικού ελέγχου των αυτοκινήτων με τρόπο που να ελαχιστοποιούνται οι εκπομπές ρύπων. Αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται με την αφαίρεση του καταλύτη της αμόλυβδης βενζίνης.

Τα δικαιώματα των πεζών
*ΑΥΣΤΗΡΑ μέτρα για την παράνομη στάθμευση.
*Να τεθούν πολύ αυστηρά πρόστιμα για την πάταξη της στάθμευσης πάνω στο πεζοδρόμιο, σε χώρους στάθμευσης αναπήρων και κοντά σε διαβάσεις πεζών.
*Να δημιουργηθούν ασφαλείς διαβάσεις πεζών σε όλους τους δρόμους, σε αποστάσεις όχι μεγαλύτερες από 300 μέτρα μεταξύ τους, ρυθμιζόμενες από φώτα τροχαίας με φωτεινά σήματα και ηχητικά σήματα για τυφλούς.
*Στους δρόμους με διπλές λωρίδες κυκλοφορίας να τοποθετηθούν διαχωριστικές νησίδες.
*Να εφαρμοστούν μέτρα ελέγχου της ταχύτητας σε όλους τους δρόμους που διέρχονται από κατοικημένες περιοχές.
*Να κατασκευαστούν παντού πεζοδρόμια, ιδιαίτερα σε περιοχές διακίνησης μικρών παιδιών.
*Τα πεζοδρόμια είναι για αποκλειστική χρήση από τους πεζούς. Να παρθούν άμεσα νομοθετικά και άλλα μέτρα για διατήρηση των πεζοδρομίων ελεύθερων από οποιαδήποτε εμπόδια.
*Να δημιουργηθούν ασφαλή δίκτυα ποδηλατόδρομων σε όλες τις πόλεις και τα χωριά.
*Δημιουργία ειδικών δικτύων ποδηλατόδρομων/πεζοδρομίων για την ασφαλή μετάβαση και πρόσβαση των μαθητών στα σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης.
*Για την υλοποίηση των πιο πάνω απαιτείται ένας σωστός σχεδιασμός και υιοθέτηση μιας μακροπρόθεσμης αειφόρου στρατηγικής στο ζωτικό τομέα των συγκοινωνιών.

Κατασκευαστικά έργα
*ΕΙΔΙΚΕΣ πρόνοιες στα υπό μελέτη οδικά έργα, για τη διακίνηση λεωφορείων, ποδηλάτων και πεζών.
*Μελέτη και κατασκευή σύγχρονων στάσεων και σταθμών λεωφορείων.
*Επανεξέταση των υφιστάμενων σχεδίων όδευσης τμημάτων του οδικού δικτύου μέσα από ευαίσθητες οικιστικές και εμπορικές περιοχές, υπό το πρίσμα μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
*Μελέτη και κατασκευή εκτεταμένων και λειτουργικών δικτύων ποδηλατόδρομων μέσα στις πόλεις.
*Κατασκευή πεζοδρομίων σε όλους τους δρόμους για ασφαλή και άνετη διακίνηση των πεζών και τροχοκαθισμάτων.
*Ολοκλήρωση των έργων κυκλοφοριακής υποδομής των πόλεων.
*Εξασφάλιση της συμβατότητας των έργων κυκλοφοριακής υποδομής με τις τοπικές συνθήκες.

Ο πολεοδομικός νόμος
*ΑΥΣΤΗΡΗ εφαρμογή του πολεοδομικού νόμου, ως μέσου ορθολογικής ανάπτυξης. Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη οδηγεί σε όξυνση του προβλήματος και καθιστά δυσκολότερη τη λήψη διορθωτικών μέτρων.
*Ορθολογική χωροθέτηση κυβερνητικών υπηρεσιών και δημόσιων χώρων.
*Απόρριψη των σχεδίων συγκέντρωσης των κυβερνητικών κτιρίων στην Έγκωμη.
*Εκπόνηση Μελετών Επιμέτρησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, πριν από τον τελικό σχεδιασμό έργων κυκλοφοριακής υποδομής.
*Πολιτική που να προάγει τα ήπια και μαζικά μέσα μεταφοράς (ποδήλατο, λεωφορείο, τραμ, πεζοπορία), με τρόπο ο οποίος θα αναβαθμίσει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των πολιτών.

Προώθηση ήπιων μέσων
*ΠΡΟΩΘΗΣΗ ειδικής πολιτικής για την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου.
*Καθιέρωση ειδικής λωρίδας για τα ποδήλατα στις κύριες λεωφόρους και τους υπεραστικούς δρόμους.
*Βελτίωση του οδοστρώματος των δρόμων.
*Δημιουργία χώρων στάθμευσης ποδηλάτων στην περιφέρεια, τις αφετηρίες και στάσεις των αστικών συγκοινωνιών.
*Δημιουργία σταθμών ενοικιάσεως ποδηλάτων για μικροδιαδρομές στο κέντρο των πόλεων.
*Εκτεταμένο δίκτυο ποδηλατόδρομων.
*Δρομολόγιο σύγχρονων λεωφορείων μεταξύ αεροδρομίου και πόλεων.
*Λύσεις για τη μείωση της τιμής (π.χ. δανειοδότηση, επιδότηση) του ποδηλάτου.
*Αυστηρή τήρηση των κανόνων κυκλοφορίας από τους οδηγούς αυτοκινήτων.
*Να απαγορευτεί η στάθμευση αυτοκινήτων μέσα στο δρόμο ή το πεζοδρόμιο.
*Να εμπεδωθεί η κυκλοφοριακή συμπεριφορά στους οδηγούς αυτοκινήτων.
*Να εξυγιανθεί το σύστημα εκπαίδευσης και εξέτασης των μαθητευόμενων οδηγών.