[Το Βήμα] Η κρουαζιέρα αντέχει παρά την κρίση

[AlexNik]

Πουτέτση Χριστίνα

Ικανοποιητικά, αλλά προσαρμοσμένος στα δεδομένα της διευρυμένης οικονομικής κρίσης, εξελίσσεται ο κλάδος της κρουαζιέρας στη χώρα την εφετινή χρονιά. Αυτή είναι η εκτίμηση για την υστέρηση που καταγράφεται σε σχέση με το 2011, καθώς πέρυσι οι αυξημένες προσεγγίσεις σε ελληνικούς προορισμούς συνδέθηκαν στενά και με τη ρευστότητα στις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Η σεζόν χαρακτηρίζεται από «ατονία» στη ζήτηση για μεσογειακούς προορισμούς σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και από εκπτώσεις και προσφορές σε τιμές, που είχαν στόχο την προσέλκυση πελατείας. Την ίδια ώρα η κάμψη της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού επηρεάζει την πορεία του homeporting στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ οι υποδομές παραμένουν «αγκάθι» και «κλειδί» για τον μελλοντικό προγραμματισμό των κορυφαίων εταιρειών του κλάδου.

Η μείωση που παρατηρείται στα εφετινά μεγέθη οφείλεται τόσο στον «μεγαλύτερο όγκο δουλειάς που πήραμε το 2011 λόγω της Αραβικής Ανοιξης» όσο και στο γενικότερο πρόβλημα που παρουσιάζει η Αθήνα ως προορισμός, σημειώνει ο πρόεδρος του Ταξιδιωτικού Οργανισμού Navigator, αντιπρόεδρος κρουαζιέρας του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) και μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Α. Στυλιανόπουλος. Ο ίδιος διακρίνει «επιβράδυνση» στο κομμάτι των πωλήσεων, καθώς «η οικονομική κρίση είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης κρουαζιέρας και την αναζήτηση προσφορών και πιο οικονομικών πακέτων». Ωστόσο «οι αφίξεις στην Αθήνα ήταν σε ικανοποιητικούς ρυθμούς και όχι με ιδιαίτερα προβλήματα, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κέντρο της Αθήνας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ήταν χωρίς πορείες και τη γνωστή ένταση που βιώνουμε συχνά, με αποτέλεσμα οι περιηγήσεις-ξεναγήσεις για τους επιβάτες των κρουαζιεροπλοίων να πραγματοποιηθούν ανεμπόδιστα» προσθέτει. Επίσης εκτιμά ότι «το 2013 θα κινηθεί στο ίδιο πλαίσιο με την εφετινή χρονιά», ενώ υπογραμμίζει ότι «πρέπει να γίνουν πολλά» για την ανάπτυξη του homeporting στην Ελλάδα, με συνδυασμό τόσο «του branding του προορισμού όσο και των απαραίτητων υποδομών».
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) το επτάμηνο του 2012 έγιναν 396 κατάπλοι κρουαζιεροπλοίων από 448 το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, μειωμένοι κατά 11,61% (52 κατάπλοι). Αντίστοιχα οι επιβάτες κρουαζιέρας έφθασαν τους 1.025.744 από 1.227.765 το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, καταγράφοντας μείωση 16,45% (202.021 επιβάτες). Από αυτούς οι επιβάτες transit ήταν 852.480 από 1.005.321 το περυσινό επτάμηνο, περιορισμένοι κατά 15,2% (152.841 επιβάτες), ενώ οι home port επιβάτες αριθμούν τους 173.264 από 222.444 το 2011, λιγότεροι κατά 22,11% (49.180 επιβάτες).

Η κρουαζιέρα κινείται στα επίπεδα των προβλέψεων για τη χρονιά, σημειώνει ο πρόεδρος της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και Φορέων Ναυτιλίας κ. Θ. Κόντες, εξηγώντας ότι «οι εκτιμήσεις μας για τον Πειραιά είναι 2,35 εκατομμύρια επισκέπτες συνολικά, από τους οποίους 470.000 είναι home port». Τελευταία παρατηρείται υστέρηση στον αριθμό των κρουαζιεροπλοίων, όπως εκτιμά, ωστόσο προσδοκά ότι το 2013 η κρουαζιέρα θα έχει μικρή αύξηση στη χώρα, με τη βελτίωση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αναφερόμενος στις προοπτικές του homeporting σε ελληνικά λιμάνια και ειδικότερα την ανάπτυξη του Πειραιά προς αυτή την κατεύθυνση, μετά την τελευταία έκδοση του καμποτάζ, τονίζει ότι οι αριθμοί μπορεί να ανέβουν. Προϋπόθεση όμως «είναι η συνάντηση όλων των φορέων για να συζητηθεί το κόστος του αεροδρομίου "Ελευθέριος Βενιζέλος" και του λιμανιού, αλλά και το επίπεδο των υπηρεσιών και των υποδομών στο λιμάνι του Πειραιά». Παράλληλα επισημαίνει το παράδειγμα της εταιρείας Costa που εγκαινίασε το homeporting στη χώρα, χρησιμοποιώντας ως λιμάνια το Ηράκλειο και τη Ρόδο. Δημοφιλή λιμάνια κρουαζιέρας αναδεικνύονται εκτός από τον Πειραιά, η Ρόδος, το Ηράκλειο, η Μύκονος, η Σαντορίνη, το Κατάκολο, τα Χανιά και η Κέρκυρα. Η ανάπτυξη νέων λιμανιών προσέγγισης είναι «θέμα υποδομών», υπογραμμίζει ο κ. Κόντες.

«Η εφετινή χρονιά, η οποία χαρακτηρίζεται από τη γενικότερη οικονομική κρίση που παίρνει διαστάσεις πέρα από την ευρωζώνη, απέδειξε στους κολοσσούς της κρουαζιέρας ότι το υπερβολικό απόθεμα κλινών, το οποίο είχαν προσφέρει προς πώληση στα πλοία που είχαν προγραμματίσει για κρουαζιέρες στη Μεσόγειο το 2012, όσο έμενε αδιάθετο, δημιουργούσε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις τιμές πώλησης» δηλώνει ο κ. Π. Νάγος, εμπορικός διευθυντής της Louis Cruises. Ο ίδιος επισημαίνει ότι όλη η χρονιά χαρακτηρίζεται «από συνεχείς ειδικές προσφορές», οι οποίες ωστόσο «δεν μείωναν τον αδιάθετο αριθμό κλινών», με αποτέλεσμα τη μείωση της κερδοφορίας ως και 80% σε εισηγμένες σε χρηματιστήρια του εξωτερικού μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας το δεύτερο τρίμηνο του 2012 σε σχέση με πέρυσι. Κατά συνέπεια για το 2013 και το 2014 «οι εταιρείες μειώνουν το απόθεμα κλινών που διαθέτουν στη Μεσόγειο, αναδιατάσσουν τον στόλο τους και μεταφέρουν τα πλοία τους σε άλλους προορισμούς», αναφέρει. Παράλληλα τονίζει τις σοβαρές ελλείψεις σε λιμενικές υποδομές στη χώρα, καθώς σε πολλά νησιά, όπως η Νάξος, η Πάρος, η Ιος και η Αμοργός, δεν μπορούν να πλαγιοδετήσουν κρουαζιερόπλοια λόγω έλλειψης προβλητών, «άρα δύσκολα θα δούμε ομαλή ανάπτυξη και σε άλλους δημοφιλείς προορισμούς κρουαζιέρας πέρα από τους ήδη καθιερωμένους, οι οποίοι είναι ήδη κορεσμένοι». Στα παραπάνω προσθέτει και την «απομόνωση της Αθήνας από απευθείας αεροπορικές συνδέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Λατινική Αμερική και την Απω Ανατολή», όλες μεγάλες αγορές κρουαζιέρας, και την «αδυναμία των επιβατών να φτάσουν στην Ελλάδα». Αντίθετα, σε αυτόν τον τομέα «υπερέχει συντριπτικά η Τουρκία», τονίζει, με την Κωνσταντινούπολη να έχει 18 απευθείας πτήσεις από τους προορισμούς αυτούς.


Λιμάνι αφετηρίας το Ηράκλειο
Πολλαπλάσια έσοδα αποφέρει η εφαρμογή της πολιτικής του home port
Να γίνει λιμάνι αφετηρίας για περισσότερες εταιρείες κρουαζιέρας είναι ο κύριος στόχος για το λιμάνι του Ηρακλείου, που το 2012 θα έχει συνολικά 158 προσεγγίσεις με 240.000 επιβάτες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου (ΟΛΗ), το πρώτο εξάμηνο του έτους οι προγραμματισμένες αφίξεις στο λιμάνι ήταν 49 με 75.000 επιβάτες, ενώ για το δεύτερο μισό του χρόνου είναι 109 με 165.000 επιβάτες. Από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο του 2012 οι επιβάτες home port υπολογίζονται σε 43.200. Αντιστοίχως το 2011 προσέγγισαν το Ηράκλειο 209 κρουαζιερόπλοια με 223.532 επιβάτες. «Η μείωση οφείλεται στην αλλαγή δρομολογίων των εταιρειών MSC Cruises και Louis το 2012» εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΛΗ κ. Γ. Μπρας, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «στον τζίρο είμαστε πολύ παραπάνω απ' ό,τι το 2011», χάρη στα πολλαπλάσια έσοδα που αποφέρει το home porting, που ξεκίνησε εφέτος στο Ηράκλειο η εταιρεία Costa Cruises με το πλοίο «Atlantica». Ο ίδιος τονίζει ότι οι επιδόσεις του 2012 «είναι αποτέλεσμα του προγραμματισμού του 2010» και προσθέτει ότι οι προοπτικές για το 2013 είναι πολύ πιο θετικές. Τη νέα χρονιά η Costa πρόκειται να αντικαταστήσει το πλοίο με ένα πιο καινούργιο, μεγαλύτερης δυναμικότητας (67.000 επιβάτες από 55.000). «Στόχος είναι να ξεκινά το καράβι με home port από τον Απρίλιο» σημειώνει ο κ. Μπρας και αναφέρεται στην ανερχόμενη τάση πολλών μεμονωμένων επιβατών κρουαζιέρας, που επιλέγουν να μείνουν στο Ηράκλειο μία εβδομάδα. Ακόμη, τη νέα χρονιά θα υπάρξουν test calls (δοκιμαστικές κλήσεις) από τις εταιρείες Royal Caribbean και Carnival, ενώ ο επικεφαλής του ΟΛΗ βρίσκεται σε συζητήσεις και με την AIDA Cruises, η οποία είχε λιμάνι αφετηρίας το Ηράκλειο ως το 2009. Στο πλαίσιο μάλιστα της ανάπτυξης του home port ο ΟΛΗ χρηματοδότησε μελέτη για την επέκταση του αεροδρομίου του Ηρακλείου κατά 800 τ.μ. για την εξυπηρέτηση των επιβατών κρουαζιέρας, καθώς ο κ. Μπρας υπογραμμίζει ότι στο Ηράκλειο οι χρόνοι μετάβασης των επιβατών στο καράβι σημείωσαν ρεκόρ, φθάνοντας τα 15 λεπτά μετά την ώρα προσγείωσης.

Εσοδα 2 δισ. το 2016
Αν οι επιβάτες αρχίζουν το ταξίδι τους από ελληνικό λιμάνι
Σύμφωνα με κλαδική μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, τα ετήσια έσοδα από τον κλάδο της κρουαζιέρας στη χώρα μπορεί να φθάσουν τα 2 δισ. ευρώ το 2016 από 0,6 δισ. ευρώ το 2011, αν αναπτυχθεί το home porting, ώστε τα 2/3 των επιβατών που επισκέπτονται την Ελλάδα να ξεκινούν από ελληνικά λιμάνια. Ωστόσο, αν και η χώρα αποτελεί έναν εξαιρετικά ελκυστικό προορισμό κρουαζιέρας, δεν καταφέρνει να απορροφήσει τα τουριστικά έσοδα που της αναλογούν, αφού τα ελληνικά λιμάνια δεν προτιμώνται ως σημεία εκκίνησης κρουαζιέρας (home ports) λόγω χαμηλής ανταγωνιστικότητας, αδυναμία που στερεί πολλαπλάσια έσοδα, καθώς η μέση δαπάνη ανά επιβάτη (από τον ίδιο και από την εταιρεία κρουαζιέρας) αγγίζει τα 600 ευρώ στα λιμάνια εκκίνησης και μόλις τα 80 ευρώ στα λιμάνια διέλευσης (ports of call).

Το 2011 ο αριθμός τουριστών σε παγκόσμιο επίπεδο ξεπέρασε τα 20 εκατομμύρια (περίπου 2% του συνολικών τουριστικών αφίξεων), σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 8% την τελευταία εικοσαετία (σε σχέση με 4% για τον συνολικό τουρισμό). Στην Ελλάδα η ανοδική τάση της ζήτησης οδήγησε σε μέση ετήσια αύξηση 15% στην επιβατική κίνηση κρουαζιέρας στο λιμάνι του Πειραιά κατά την τριετία 2009-2011. Την περυσινή χρονιά τα άμεσα έσοδα που προκύπτουν από τον ευρωπαϊκό κλάδο της κρουαζιέρας έφθασαν τα 15 δισ. ευρώ (από 8,5 δισ. ευρώ το 2005). Η Ιταλία συγκεντρώνει το 30% των εσόδων, ενώ 9% αντιστοιχεί στην Ισπανία και μόλις 4% στην Ελλάδα (έσοδα της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 0,3% του ΑΕΠ και στο 5,2% της συνολικής τουριστικής δαπάνης).

Οι Τούρκοι έκαναν «απόβαση» στη Μύκονο
Ρεκόρ επιβατών εφέτος το καλοκαίρι στην Κέρκυρα
«Παρά τη γενικότερη οικονομική κρίση, το προϊόν που καλά κρατεί είναι η κρουαζιέρα» λέει ο κ. Π. Κουσαθανάς, πράκτορας κρουαζιέρας στη Μύκονο, προσθέτοντας ότι η πρόβλεψη είναι καλή και για το 2013. Ο ίδιος επισημαίνει ότι σε σχέση με πέρυσι «μπορεί να υπάρχει μείωση του αριθμού προσεγγίσεων κατά 7% ως 10% σε σχέση με το 2011, όμως ο αριθμός των επιβατών κινείται περίπου στα ίδια επίπεδα», γιατί το νησί προσεγγίζουν μεγάλα πλοία. Οπως σημειώνει ο κ. Κουσαθανάς, ποσοστό 35%-50% των επισκεπτών κρουαζιέρας είναι Αμερικανοί, Καναδοί και Αυστραλοί, ενώ το υπόλοιπο 50% είναι από ευρωπαϊκές χώρες. «Το αξιοσημείωτο εφέτος για τη Μύκονο είναι τρία κρουαζιερόπλοια που είναι ναυλωμένα από τουρκικά τουριστικά γραφεία και κάνουν εβδομαδιαία δρομολόγια, με επιβάτες πολύ υψηλού επιπέδου» τονίζει.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Λιμενικού Ταμείου Μυκόνου μέχρι και τον Αύγουστο κατέπλευσαν στο νησί 403 κρουαζιερόπλοια, 49 λιγότερα από το 2011, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος της χρονιάς 606 πλοία θα έχουν προσεγγίσει το νησί, 78 λιγότερα από την περσινή χρονιά (-11%). Αντίστοιχα οι επιβάτες εφέτος συνολικά υπολογίζονται στις 645.937, μειωμένοι κατά 17% από το 2011.
Τους 209 κατάπλους, αλλά με λιγότερους επιβάτες, μέτρησε το λιμάνι της Ρόδου το τρίμηνο Ιουνίου - Αυγούστου 2012, από 206 το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι. Το ίδιο διάστημα οι επιβάτες υπολογίζονται σε 220.341 από 233.857 το 2011. Τον Αύγουστο οι επιβάτες ήταν 79.730 ενώ τον ίδιο μήνα του 2011 ήταν 86.774.
Μείωση παρουσιάζει ο αριθμός των πλοίων που προσέγγισαν το λιμάνι της Σαντορίνης το διάστημα Μαρτίου - Αυγούστου 2012, φθάνοντας τα 485, με 546.160 επιβάτες. Την περυσινή χρονιά το νησί επισκέφθηκαν 613 κρουαζιερόπλοια με 646.649 επιβάτες, ενώ το 2011 προσέγγισαν 898 πλοία με 942.502 επιβάτες.
Μια πολύ καλή χρονιά διανύει η Κέρκυρα, με 309 κρουαζιερόπλοια να έχουν προσεγγίσει το λιμάνι από την αρχή του χρόνου ως τα τέλη Αυγούστου, παρουσιάζοντας αύξηση 10% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Αύξηση 8,4% καταγράφουν και οι επιβάτες, καθώς ανέρχονται σε 414.674 την εφετινή χρονιά από 382.571 το 2011. Τον Αύγουστο το νησί κατέρριψε το ρεκόρ του 2010, ξεπερνώντας τους 100.000 επιβάτες κρουαζιέρας από 95.000 στο παρελθόν.

Απήχηση και στους Ελληνες
«Η κρουαζιέρα πρέπει να ακολουθεί την πορεία των αφίξεων την εφετινή χρονιά στη χώρα» υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής της Cruise Experts Hellas, αντιπροσώπου της Costa Cruises στην Ελλάδα, κ. Γ. Παλιούρας. Από την άλλη, η Ελλάδα παραμένει «Νο 1 προορισμός» που επισκέπτονται οι εταιρείες κρουαζιέρας, αναφέρει, λέγοντας ότι υπάρχει σταθερότητα στον προγραμματισμό για το 2013, χρονιά που θα περνά από την Ελλάδα η Carnival και η Disney Cruise Line. «Οι υποδομές είναι το ζητούμενο» τονίζει ο κ. Παλιούρας, ενώ διαπιστώνει ότι «υπάρχει μια άσχημη ατμόσφαιρα για την Αθήνα, η οποία πρέπει να αλλάξει, και αυτό θα γίνει αργά». Από την άλλη, «το home port στη Ρόδο και στο Ηράκλειο πήγε πολύ καλά» υπογραμμίζει, συμπληρώνοντας ότι παρά την αυξανόμενη κρίση υπήρξε σταθερότητα τόσο στον ξένο τουρισμό όσο και στους Ελληνες. Παράλληλα, το προϊόν της κρουαζιέρας είχε απήχηση και στο εσωτερικό, με 2.000 έλληνες επιβάτες από τη Ρόδο και το Ηράκλειο που επέλεξαν το «Costa Atlantica», «έναντι άλλων μορφών ταξιδιού και αναψυχής», για να επισκεφθούν έξι λιμάνια (Ηράκλειο, Ρόδο, Σαντορίνη, Σμύρνη, Σάμο και Κω) και τιμές που κυμαίνονται από 400 ως 500 ευρώ ανά άτομο.