[SigmaLive] Αναμένοντας τον «Ήλιο» της δικαιοσύνης

[Konstantinos]

Επτά χρόνια μετά κι ακόμα η δικαιοσύνη δεν έχει αποφανθεί τελεσίδικα - Οι συγγενείς των 121 θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας αναμένουν ακόμη τη δικαίωση μέσα από μια συγκεχυμένη δικαστική διαδικασία…

Του Μάριου Αδάμου

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ των εν εξελίξει διαδικασιών εκδίκασης της υπόθεσης θα κριθεί πιθανότατα από τις δύο εφέσεις, που ακόμα δεν έχουν εξεταστεί, σε Ελλάδα και Κύπρο

Επτά χρόνια συμπληρώνονται την ερχόμενη Τετάρτη, από τη μαύρη Κυριακή της 14ης Αυγούστου, που ο «Ήλιος» βγήκε από τη... Δύση, και ένα ταξίδι διακοπών και ξεκούρασης κατέληξε σε τραγωδία. Επτά χρόνια μετά και ακόμα η δικαιοσύνη δεν έχει αποδοθεί. Οι συγγενείς συνεχίζουν να σηκώνουν τον σταυρό του Γολγοθά τους, αναμένοντας τη δική τους ανάσταση που θα έρθει με την απόδοση ευθυνών στους υπαίτιους γι' αυτό το αναπάντεχο και ξαφνικό κακό. Επτά ολόκληρα χρόνια κι ακόμα και οι δικάσιμες διαδικασίες, τόσο σε Κύπρο όσο και σε Ελλάδα συνεχίζονται, ή μάλλον βρίσκονται στο στάδιο των εφέσεων, που αναμένεται πως θα κριθούν μέσα στον επόμενο μήνα. Δύο διαδικασίες επί πολλά έτη κρατούν σε αγωνία τους συγγενείς και οι διαφορετικές αποφάσεις τους δημιουργούν προβληματισμό για το τι πήγε στραβά και στη μιαν από αυτές οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και στην άλλη… αθώοι.

Βέβαια, αυτό που μάταια ζητούσαν εδώ και επτά χρόνια οι συγγενείς των θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας «Ήλιος» από την κυπριακή Δικαιοσύνη το έλαβαν, τελικά, σε μεγάλο βαθμό, από το Πρωτοδικείο Αθηνών. Μετά τη… χαριστική βολή που έλαβαν, στον ατέλειωτο Γολγοθά τους, από την πλειοψηφική, αθωωτική απόφαση του Κακουργιοδικείου, στις 21 Δεκεμβρίου 2011, με την οποία και οι πέντε κατηγορούμενοι στην υπόθεση απαλλάχτηκαν απ’ όλες τις κατηγορίες που αντιμετώπιζαν, μια εκ διαμέτρου αντίθετη, δικαστική, απόφαση ήλθε και ζωντάνεψε μέσα τους το περί δικαίου αίσθημα…

Οι λόγοι της μη καταδίκης

Και ενώ μιλούμε για την ίδια υπόθεση, στην οποία προβάλλονται ως ένοχοι οι ίδιοι ανθρώποι, εντούτοις σε Ελλάδα και Κύπρο υπήρξαν διαφορετικές γνωματεύσεις. Από τη μια το Μόνιμο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας, στην αθωωτική του απόφαση της 21ης Δεκεμβρίου, λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα δηλαδή του 2011, αναφέρει: «Ως αποτέλεσμα της έλλειψης αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της αμέλειας που τους καταλογίσθηκε και το δυστύχημα, θεωρούμε ότι δεν απαιτείται συζήτηση, έστω και στον επιτρεπτό βαθμό που μπορεί να γίνει, στο στάδιο αυτό, για την αιτία της πτώσης του αεροπλάνου». Το Κακουργιοδικείο, ουσιαστικά, έκρινε ότι από την υπάρχουσα μαρτυρία δεν υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα στοιχειοθέτησης των κατηγοριών.

Το Κακουργιοδικείο βεβαίως, συνέχισε, «έχει καταγράψει τη μαρτυρία που αφορούσε το θέμα αυτό, καθώς και τις θέσεις τις οποίες η υπεράσπιση υπέβαλε στους μάρτυρες. Πέραν αυτού», έκρινε το Κακουργιοδικείο,

«το στάδιο αυτό δεν προσφέρεται ούτε για κρίσεις ούτε κυρίως για συμπεράσματα και ευρήματα, αφού τα αίτια του δυστυχήματος είναι στοιχείο αδιάφορο και εν πάση περιπτώσει, η έλλειψη αιτιώδους συνάφειας αποσυνδέει εντελώς τους κατηγορουμένους με το δυστύχημα». Οι δύο δικαστές έκριναν, επίσης, ότι, επειδή ηγέρθησαν διάφορα ζητήματα από
τους δικηγόρους υπεράσπισης, ζητήματα που άπτονται του δικαίου της δίκης, λαμβανομένης υπ’ όψιν και της απόφασής τους, δεν απαιτείται να ασχοληθούν με αυτά.

Οι λόγοι της καταδίκης

ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με το τι αποφάνθησαν οι δικαστές του Μόνιμου Κακουργιοδικείου Λευκωσίας, το Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε ένοχους, χωρίς να αναγνωρίσει κανένα ελαφρυντικό, τους τέσσερις κατηγορούμενους για τη συντριβή του αεροσκάφους. Το δικαστήριο της Αθήνας, που έκανε δεκτή την πρόταση του Εισαγγελέα, έκρινε ένοχους για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, με ενσυνείδητη αμέλεια, τους Δημήτρη Πανταζή, Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας «Ήλιος», Γιώργο Κικκίδη, Διευθυντή Πτητικών Επιχειρήσεων και Γιάνκο Στοΐμένοφ, Βούλγαρο Αρχιπιλότο της εταιρείας.

Ο κατηγορούμενος μηχανικός της εταιρείας, που έλεγξε το αεροσκάφος την ημέρα της μοιραίας πτήσης, Άλαν Ίργουιν, κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, με ασυνείδητη αμέλεια. Σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, τα τρία στελέχη της εταιρείας καταδικάστηκαν επειδή «αφενός παρέλειψαν να αναθέσουν την πτήση σε χειριστές κατάλληλους και ικανούς και, αφετέρου, δεν απαγόρευσαν στους δύο πιλότους της μοιραίας πτήσης να την πραγματοποιήσουν.

»Οι δύο κυβερνήτες του αεροσκάφους που χάθηκαν», αναφέρεται στο βούλευμα, «δεν έπρεπε να είχαν επιλεγεί από τους αρμοδίους της εταιρείας». Ο κυβερνήτης εμφάνιζε προβλήματα συμπεριφοράς, συντονισμού και συνεργασίας με τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος, ενώ ο συγκυβερνήτης εμφάνιζε αδυναμία στην εκτέλεση διαδικασιών, τις οποίες εκτελούσε βιαστικά και χωρίς να τηρεί τα προβλεπόμενα. Ο καταδικασθείς μηχανικός, πριν από την πτήση, διενήργησε μη προγραμματισμένο έλεγχο διαρροής πίεσης θαλάμου, μετακινώντας τον επιλογέα τρόπου συμπίεσης από τη θέση «auto» στη «manual», αλλά δεν τον επανέφερε όταν ολοκλήρωσε τη διαδικασία, ως όφειλε.

Και οι τέσσερις κατηγορούμενοι καταδικάσθηκαν με ποινή βάσης τα τρία χρόνια φυλάκιση για το πρώτο θύμα συν ένα χρόνο για κάθε νεκρό, σύνολο 123 χρόνια έκαστος. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, αν η ποινή βάσης είναι κάτω των πέντε ετών κρίνεται εξαγοράσιμη, όπως κι αυτή των κατηγορουμένων. Από τα 123 χρόνια οι κατηγορούμενοι θα κληθούν να εκτίσουν τα δέκα. Ο Εισαγγελέας πρότεινε μετατροπή της ποινής προς δέκα ευρώ ημερησίως, ωστόσο το Πλημμελειοδικείο Αθηνών δεν δέχθηκε τη μετατροπή, έκρινε την ποινή ως μη εξαγοράσιμη και διέταξε την καταβολή, από κάθε κατηγορούμενο, εγγύησης ύψους δέκα χιλιάδων ευρώ, εντός μίας εβδομάδας. Ως εκ τούτου, με την καταβολή της εγγύησης, οι τέσσερις κατηγορούμενοι θα παραμείνουν ελεύθεροι μέχρι την εκδίκαση της έφεσης.

Οι δύο εφέσεις

Όπως ήταν αναμενόμενο, τόσο σε Κύπρο όσο και σε Ελλάδα υποβλήθηκαν εφέσεις, από διαφορετικές, ωστόσο, πλευρές. Στην Κύπρο την έφεση υπέβαλε η Γενική Εισαγγελία στις 3 Ιανουαρίου 2012, όπου σύμφωνα με πληροφορίες η βάση της έφεσης στηρίζεται στην απόφαση της μειοψηφίας του Κακουργιοδικείου, δηλαδή στην απόφαση του δικαστή Νικόλα Σάντη, που, σε αντίθεση με τους άλλους δύο δικαστές του Κακουργιοδικείου, Χάρη Σολομωνίδη και Νίκο Γιαπανά, έκρινε ότι υπάρχει εκ πρώτης όψεως υπόθεση εναντίον των κατηγορουμένων.

Η Νομική Υπηρεσία, ουσιαστικά, στηρίζει την έφεσή της σε δύο βασικούς άξονες. Πρώτον, ότι το κατηγορητήριο είναι ορθώς και σαφώς διατυπωμένο, όπως αναφέρει, εξάλλου, επί λέξει και στην απόφασή του ο κ. Σάντης. Πιο αναλυτικά, η Νομική Υπηρεσία αναφέρει ότι λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η αναφορά της 14ης Αυγούστου 2005, της ημερομηνίας δηλαδή που επεσυνέβη το πολύνεκρο αεροπορικό δυστύχημα, στο κατηγορητήριο δεν ήταν ορθή.

Ο δεύτερος άξονας αφορά στο επιχείρημα ότι λανθασμένα η πλειοψηφία του Κακουργιοδικείου προχώρησε σε αξιολόγηση μέρους, μόνο, της μαρτυρίας που παρουσιάστηκε και υποστηρίζει ότι δεν έπρεπε να προβεί καθόλου σε αξιολόγηση της μαρτυρίας σ’ αυτό το στάδιο της διαδικασίας.

Στην Ελλάδα, τώρα, η έφεση υποβλήθηκε από τους κατηγορούμενους και τους δικηγόρους τους οι οποίοι θεωρούν λανθασμένη την απόφαση. Έτσι, μέχρι εκδικάσεως της έφεσης στην Ελλάδα, δηλαδή στις 10 Σεπτεμβρίου, οι κατηγορούμενοι αφέθησαν ελεύθεροι, αφού πλήρωσαν δέκα χιλιάδες ευρώ ως εγγύηση.

Το πόρισμα Καλλή

ΤΟ ΠΟΡΙΣΜΑ Καλλή, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα στις 22 Δεκεμβρίου 2011, καταλογίζει σοβαρότατες ευθύνες τόσο προς την αεροπορική εταιρεία «Ήλιος», όσο και στους χειριστές του μοιραίου Boeing. Το πόρισμα επιβεβαιώνει την επιστολή του δικηγόρου Χρίστου Τριανταφυλλίδη, η οποία έκανε λόγο για άλλα επτά άτομα εναντίον των οποίων εντοπίζονται ποινικές ευθύνες:

- Με την ποινική ευθύνη του άρθρου 105, δηλαδή της επικίνδυνης πτήσης, και του άρθρου 250, δηλαδή των αξιόποινων πράξεων ευθύνονται οι δύο χειριστές.

- Το άρθρο 210 του ποινικού κώδικα, δηλαδή την πρόκληση θανάτου λόγω αλόγιστης, επικίνδυνης ή απερίσκεπτης πράξης, βαραίνει τους δύο χειριστές, αλλά και την εταιρεία «Ήλιος Airways Ltd» ως νομικό πρόσωπο, καθώς και κάποιους αξιωματούχους της. Τα στελέχη της «Ήλιος» τα οποία βαρύνονται με την ευθύνη του άρθρου 210 είναι ο Πρόεδρος της εταιρείας Ανδρέας Δράκος, ο ΓΔ Δημήτρης Πανταζής, ο Αρχιχειριστής Γιάνκο Στοϊμένοφ, και ο διευθυντής πτητικών επιχειρήσεων Γιώργος Κικκίδης.

Ευθύνες και στην Πολιτική Αεροπορία

Το πόρισμα Καλλή αποκαλύπτει αστική ευθύνη για αμέλεια της ρυθμιστικής Αρχής, που ήταν η Πολιτική Αεροπορία. Συγκεκριμένα, εντοπίζει τη διάπραξη του αδικήματος 154 του ποινικού κώδικα από τον τότε Διευθυντή του τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας Α. Πασπαλλίδη, ο οποίος όμως δεν βρισκόταν στο κατηγορητήριο της υπόθεσης. Επίσης, το ίδιο αδίκημα βαραίνει και τους διατελέσαντες διευθυντές κατά τα έτη 2004 και 2005, Στ. Βασιλείου και I. Δημητρίου. Η επιτροπή εντοπίζει την ίδια ποινική ευθύνη και στους λειτουργούς Ανδρονίκου και Παντελή, αλλά και στους Άγγλους συμβούλους Varley και Taylor, γιατί παρέλειψαν να ενημερώσουν και να συμβουλεύσουν τη διεύθυνση της Πολιτικής Αεροπορίας, προκειμένου να λάβει μέτρα.

Καμία ευθύνη ο Θράσου

Όσον αφορά τον τότε αρμόδιο Υπουργό Συγκοινωνιών, το πόρισμα δεν εντοπίζει οποιαδήποτε αστική ευθύνη εναντίον του, γι' αυτό και δεν τίθεται θέμα ποινικής ευθύνης για τον Χάρη Θράσου.