[Ημερησία] «Ατμομηχανή» ο σιδηρόδρομος στην ανάπτυξη της χώρας

[AlexNik]

  Της Μαρίας Μόσχου

«Άγκυρα» σε επτά λιμάνια της χώρας ρίχνει ο ελληνικός σιδηρόδρομος διεκδικώντας πλέον μία σημαντική θέση στις συνδυασμένες μεταφορές παγκοσμίως και αξιοποιώντας για πρώτη φορά τη γεωπολιτική θέση της χώρας μας στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής Χερσονήσου. Τα λιμάνια του Πειραιά, του Λαυρίου, της Θεσσαλονίκης, της Αλεξανδρούπολης, του Βόλου, της Πάτρας και της Καβάλας συνδέονται με το σιδηροδρομικό δίκτυο και ανοίγουν νέους δρόμους για τις εμπορευματικές μεταφορές στην Ελλάδα.

Οι συνδέσεις με τα λιμάνια αλλάζουν τη μέχρι σήμερα μορφή του ελληνικού σιδηρόδρομου, ο οποίος πλέον μπορεί να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά ενός γενικότερου συστήματος μεταφορών διοχετεύοντας εμπορεύματα προς κάθε κατεύθυνση της γης.

Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία διαχειρίζεται το σιδηροδρομικό δίκτυο και βρίσκεται σε διαδικασία αποκρατικοποίησης από το ΤΑΙΠΕΔ, έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον τριών επενδυτών. Υπενθυμίζεται ότι τα επενδυτικά σχήματα που εκδήλωσαν ενδιαφέρον να αποκτήσουν το 100% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, είναι οι ρουμανικοί (Caile Ferate Romane - CFR), οι γαλλικοί SNCF (Societe Nationale des Chemins de fer Francais) και οι ρωσικοί σιδηρόδρομοι (RZD), που κατέβηκαν μαζί με τον ελληνικό όμιλο της ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ.

Τα λιμάνια

Λιμένας Ν. Ικονίου του Πειραιά: Από τον Απρίλιο του 2013 ο εμπορευματικός λιμένας στο Νέο Ικόνιο διαθέτει σύνδεση με το βασικό σιδηροδρομικό δίκτυο στην περιοχή του Θριασίου. Πρόκειται για έργο στρατηγικής σημασίας καθώς το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας συνδέεται με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και κατ' επέκταση με το δίκτυο της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης. Η παρουσία της COSCO στο λιμάνι και η σημαντική ανάπτυξη της δραστηριότητάς της σε αυτό καθιστούν τη νέα σιδηροδρομική γραμμή βασική οδό διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων και αυτοκινήτων προς την Ευρώπη, εξασφαλίζοντας σημαντικές οικονομίες χρόνου και κόστους μεταφοράς με περιβαλλοντικά και ενεργειακά οφέλη. Ωθηση στην εκμετάλλευση της γραμμής θα δώσει η ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης των έργων που εκτελούνται στο Θριάσιο, όπου σε περίπου ενάμιση χρόνο αναμένεται ότι θα είναι έτοιμο το εμπορευματικό κέντρο.

Το συγκρότημα εγκαταστάσεων του Θριασίου Πεδίου αποτελεί ένα ολοκληρωμένο κέντρο διαχείρισης και προώθησης εμπορευματοκιβωτίων, αυτοκινήτων και γενικού φορτίου εμπορευμάτων και περιλαμβάνει σιδηροδρομικό σταθμό διαλογής, χώρους εναπόθεσης φορτίων, χώρους τελωνείου και γραφείων, αποθήκευσης, μεταφόρτωσης.

Λιμένας Θεσσαλονίκης: Το λιμάνι διαθέτει σιδηροδρομική σύνδεση, η οποία χρησιμοποιείται ήδη για τη μετακίνηση εμπορευμάτων. Παράλληλα, όμως, προωθούνται έργα που αφορούν τη βελτίωση της υφιστάμενης σύνδεσης, καθώς και την κατασκευή νέας γραμμής σύνδεσης του 6ου προβλήτα του εμπορευματικού λιμένα Θεσσαλονίκης με το σιδηροδρομικό δίκτυο, εκτιμώμενου μήκους 5 χλμ. Η Θεσσαλονίκη έχει, όπως όλοι συμφωνούν, εξαιρετικές προοπτικές αφού μπορεί να αποτελέσει το κέντρο του εμπορίου για την ενδοχώρα των Βαλκανίων αλλά και για την Ευρώπη.

Η σύμβαση για την α' φάση μελετών του έργου χρηματοδοτείται από πιστώσεις των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών και θα ακολουθήσει η β΄ φάση των οριστικών μελετών. Η αναβάθμιση της σιδηροδρομικής σύνδεσης με το λιμάνι θα δώσει δυνατότητες ανάληψης από τον σιδηρόδρομο σημαντικού όγκου διακινούμενων φορτίων και εκμετάλλευσης των υφιστάμενων συνεργειών. Στόχος της ΕΡΓΟΣΕ είναι τα έργα του λιμανιού της πόλης να περιληφθούν στο ΣΕΣ της περιόδου 2014 - 2020.

Λιμένας Αλεξανδρούπολης: Οι εργασίες κατασκευής έχουν ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο του 2013 και ολοκληρώνονται σε ένα έτος. Πρόκειται για έργο στρατηγικής σημασίας καθώς θα παρέχει τη δυνατότητα διακίνησης μέσω του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου σημαντικού όγκου εμπορευματικών φορτίων μεταξύ αφενός των χωρών της ανατολικής Μεσογείου και αφετέρου των χωρών της βορειοανατολικής Ευρώπης και της Μαύρης Θάλασσας.

Η σύνδεση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με την υπάρχουσα γραμμή θα συνδέσει το σιδηροδρομικό δίκτυο με τη Βουλγαρία (Βάρνα), ουσιαστικά παρακάμπτοντας τη θαλάσσια μεταφορά μέσω Βοσπόρου. Η απευθείας σύνδεση με Βάρνα θα λειτουργήσει σαν εναλλακτικό πέρασμα των προϊόντων από τον Βόσπορο, μειώνοντας τις περίπου 2,5 ημέρες που χρειάζεται σήμερα η μεταφορά σε περίπου 6 ώρες.

Σήμερα, η σύνδεση του Αιγαίου με τη Μαύρη Θάλασσα πραγματοποιείται μέσω των στενών του Βοσπόρου. Η σύνδεση αυτή, όμως, λόγω της μοναδικότητας αλλά και της γεωγραφίας της (περιορισμένο πλάτος σε πολλά σημεία), συνοδεύεται από σειρά προβλημάτων.

Μεταξύ αυτών, τα σημαντικότερα είναι το υψηλό κόστος (είτε με τη μορφή τελών διέλευσης είτε με τη μορφή αυξημένου χρόνου διέλευσης) και ο αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων (θέματα ασφάλειας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε περίπτωση κάποιου ατυχήματος), ως αποτελέσματα της υψηλής συμφόρησής της.

Λιμένας Πάτρας: Το έργο βρίσκεται σε φάση σχεδιασμού. Με την υλοποίηση του έργου εξασφαλίζεται σιδηροδρομική σύνδεση με την Ευρώπη, μέσω Ιταλίας. Έως σήμερα έχουν προωθηθεί οι μελέτες και οι αδειοδοτήσεις, ενώ το έργα αναμένεται να προωθηθεί ταυτόχρονα με την αναβάθμιση της γραμμής, η οποία απασχολεί το τελευταίο διάστημα την ΕΡΓΟΣΕ.

Σήμερα, ούτε το παλιό, ούτε το νέο λιμάνι της Πάτρας συνδέονται με το δίκτυο του σιδηροδρόμου. Με δεδομένο μάλιστα ότι το λιμάνι της πόλης είναι το μόνο στη Δυτική Ελλάδα που έχει την προοπτική να συνδεθεί με τον σιδηρόδρομο, τουλάχιστον σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για προώθηση των σχετικών διαδικασιών με ταχύτητα.

Λιμένας Βόλου: Το λιμάνι του Βόλου, παρότι απέχει μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον σιδηροδρομικό σταθμό, δεν έχει σήμερα σύνδεση με το δίκτυο. Ωστόσο, αυτό αναμένεται να γίνει στο πλαίσιο των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν τη σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τον Βόλο με τη Λάρισα.

Ο προαστιακός «φλερτάρει» με το λιμάνι του Λαυρίου, που θα αποσσυμφορήσει τον Πειραιά
Το «πράσινο φως» για την υλοποίηση της επέκτασης του προαστιακού σιδηρόδρομου στο λιμάνι του Λαυρίου έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ενέκρινε την ενίσχυση της μελέτης της β΄ φάσης του έργου με 1,8 εκατ. ευρώ.

Η σχετική απόφαση της Ε.Ε. ουσιαστικά «ξεμπλοκάρει» το έργο της κατασκευής του δικτύου από το Κορωπί στο Λαύριο ως τμήμα του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΤΕΝ-Τ).

Το σχέδιο της επέκτασης προς το Λαύριο προβλέπει την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής μήκους 31 χιλιομέτρων, που θα ξεκινά από τον κόμβο Κορωπίου και θα καταλήγει στον Νέο Λιμένα Λαυρίου, έργο που αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί πριν από το 2020.

Εως την Κερατέα
Η μελέτη του έργου ανατέθηκε το 2006 με συγχρηματοδότηση από πιστώσεις των Διευρωπαϊκών Δικτύων. Ωστόσο, προβλήματα και καθυστερήσεις στην υλοποίηση της μελέτης και στην προώθηση του έργου προκάλεσε το γεγονός ότι υπήρξαν διαφωνίες με τη χάραξη της γραμμής.

Η γραμμή θα φτάνει στην Κερατέα, ακολουθώντας την παλιά χάραξη του τρένου της Λαυρεωτικής, όμως στη συνέχεια θα συνεχίζει με νέα χάραξη με κατεύθυνση νοτιοανατολικά, θα περνάει από σήραγγα μήκους 1,4 χλμ. στα Βίλια, θα παρακάμπτει τον αρχαιολογικό χώρο του Θωρικού, θα διασχίζει το Μαρκόπουλο και θα καταλήγει στο λιμάνι του Λαυρίου. Η διαδρομή Αθήνα - Λαύριο θα γίνεται σε λιγότερο από μία ώρα, σε 55 λεπτά.

Η νέα γραμμή προβλέπεται να διαθέτει δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς (στο Μαρκόπουλο και στο Λιμάνι του Λαυρίου) και επτά στάσεις (Καλύβια, Κουβαρά, Κερατέα, Αμφιτρόπη, Περιγιάλι Θορικό, Εκπαιδευτικό Κέντρο Λαυρίου). Θα είναι η πρώτη φορά που το Λαύριο εξυπηρετείται από σιδηρόδρομο μετά την κατάργηση του Λαυρεωτικού Σιδηρόδρομου (γραμμή Λαυρίου - Αγίων Αναργύρων) σταδιακά μεταξύ του 1957 - 1962.

Η επέκταση του σιδηροδρόμου προς το λιμάνι του Λαυρίου δεν θα εξυπηρετήσει μόνο μεγάλες περιοχές με έντονη οικιστική ανάπτυξη, οι οποίες σήμερα δεν έχουν πρόσβαση σε μέσο σταθερής τροχιάς, αλλά θα συμβάλει ιδιαίτερα και στην ανάπτυξη του τοπικού λιμανιού, το οποίο κάποιοι σχεδιασμοί προορίζουν ως βασικό λιμάνι ακτοπλοΐας για την περιοχή της Αττικής.

Μάλιστα, θα συμβάλει στην αποσυμφόρηση του λιμένα Πειραιά και την εξυπηρέτηση των νησιών των Κυκλάδων με χαμηλότερο κόστος.

Λιμένας Καβάλας: Και σε αυτό το έργο υπήρξε παρέμβαση της Ε.Ε. όπως και στην περίπτωση του Λαυρίου. Η Ε.Ε. ενέκρινε κονδύλια με στόχο την ολοκλήρωση των μελετών του έργου μέχρι το 2015 και την ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής σύνδεσης μέχρι το 2020. Με τη σιδηροδρομική σύνδεση θα μπορούν τα εμπορεύματα να μετακινούνται με μικρότερο κόστος από το σημερινό από και προς την Καβάλα, εξασφαλίζοντας αξιόπιστη μεταφορά προς Βουλγαρία, Σκόπια, Ρουμανία, Σερβία κ.λπ.

Νέα γραμμή μήκους 39 χλμ.
Το έργο αφορά τη σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή Τοξοτών Ξάνθης, με τον εμπορικό λιμένα της Καβάλας Φίλιππο με νέα μονή γραμμή μήκους 39 χλμ. Έχουν εκπονηθεί η α΄ και η β' φάση των μελετών, ενώ η γ' φάση βρίσκεται σε διαδικασία δημοπράτησης, με χρηματοδότηση από τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών.

Το έργο χαρακτηρίζεται κρίσιμο για την ανάπτυξη του λιμένα, αφού θα τον μετατρέψει σε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια όχι μόνο της χώρας, αλλά και των Βαλκανίων. Με τη σιδηροδρομική σύνδεση θα μπορούν τα εμπορεύματα να μετακινούνται με μικρότερο κόστος από το σημερινό.

Μάλιστα, θα αποτελέσει το τέρμα της υπό σχεδιασμό μελλοντικής «σιδηροδρομικής Εγνατίας» που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τη Θράκη και θα κινείται παράλληλα με την Εγνατία Οδό.