Ντάλας
Ένας εμιγκρές από τη Ρωσία στεκόταν στις 22 Νοεμβρίου του 1963 στο πλήθος Αμερικανών στην Ελμ Στριτ του Ντάλας με μία κάμερα, περιμένοντας την οχηματοπομπή του αμερικανού προέδρου. Ο Αμπραχάμ Ζαπρούντερ δεν φανταζόταν πως τότε κατέγραφε τη δολοφονία του Κένεντι, σε ένα βίντεο που πούλησε στο περιοδικό Life και με το οποίο αργότερα δεν ήθελε να έχει καμία σχέση -πετυχαίνοντας να μην δημοσιευτεί το ένα εκείνο καρέ που έδειχνε την στιγμή του θανάτου του Κένεντι.
Πενήντα χρόνια μετά, οι ΗΠΑ θυμούνται τη δολοφονία και ακόμη στέκονται με δέος μπροστά στο διαβόητο καρέ 313: Οι ημέρες αυτές είναι από τις λίγες που το βίντεο προβάλλεται ολόκληρο στο μουσείο αφιερωμένο στον JFK.
Το βίντεο του Ζαπρούντερ διαρκεί μόλις 26,6 δευτερόλεπτα και μετρά 486 έγχρωμα καρέ, χωρίς ήχο. Κατέληξε να γίνει ένα από μεγαλύτερης αξίας ντοκουμέντα στην αμερικανική ιστορία και -όπως ήταν μάλλον νομοτελειακό- δεν γλίτωσε ούτε αυτό από το κύμα συνωμοσιολογίας που ακόμη περιβάλλει τη δολοφονία του Κένεντι.
-
Το φιλμ από τα αρχεία του Sixth Floor Museum(στην αρχή του φιλμ έχει γραφτεί υλικό που δεν έχει σχέση με τη δολοφονία, η οποία βρίσκεται στο δεύτερο μισό)
Το βίντεο καταγράφει, από τα δεξιά της πορείας της προεδρικής οχηματοπομπής, την εμφάνιση των οχημάτων, το πλήθος που χαιρετά τον Κένεντι και την άφιξη της λιμουζίνας στο σημείο που βρίσκεται περίπου ο Ζαπρούντερ.
Αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση το μοναδικό ντοκουμέντο από τη δολοφονία, περιέχει κάτι που λείπει από όλα τα υπόλοιπα: Ενώ μερικά καρέ πριν τον μοιραίο πυροβολισμό, ο Ζαπρούντερ χάνει τον Κένεντι από το πλάνο, η κάμερα επανέρχεται λίγο πριν η σφαίρα χτυπήσει τον πρόεδρο και καταγράφει την στιγμή του πλήγματος.
Το καρέ εκείνο, το 313ο στη σειρά, δείχνει -από απόσταση μεν και θολά, αλλά χωρίς αμφιβολία- την στιγμή που η σφαίρα διαπερνά το κρανίο του Κένεντι.
Ο Ζαπρούντερ κατάλαβε φυσικά εξαρχής ότι ο πρόεδρος είχε πεθάνει και όχι ότι ήταν απλώς βαριά τραυματισμένος (όπως ακουγόταν στη σύγχυση των πρώτων λεπτών). Ήξερε ότι είχε καταγράψει κάτι στην κάμερα και εμφάνισε το φιλμ το ίδιο απόγευμα.
Με την είδηση της ύπαρξης του βίντεο, πάνω στον Ζαπρούντερ «έπεσαν» δημοσιογράφοι και πρακτορείο προσφέροντάς του 100.000 δολάρια για το βίντεο ή 200 δολάρια για κάθε καρέ, όπως γράφει η Washington Post. Τελικά, αποφάσισε να το πουλήσει στο περιοδικό Life για 150.000 δολάρια.
Όταν ο αρχισυντάκτης του περιοδικού έφτασε στο γραφείο του Ζαπρούντερ για να δει το βίντεο, παρόντες ήταν δύο άνδρες της Μυστικής Υπηρεσίας. Όταν η προβολή έφτασε στο καρέ 313, κανείς δεν κατάφερε να συγκρατήσει την έκπληξή του.
Στα επόμενα χρόνια, καρέ από το φιλμ δημοσιεύονταν χωρίς όμως το επίμαχο 313. Η μη δημοσίευσή του συνέβαλε καθοριστικά στο να κάνει το βίντεο άλλο ένα τμήμα του μύθου γύρω από τη δολοφονία, με τις συνωμοσίες να οργιάζουν για την κατασκευή του βίντεο από τη CIA ή για ύπαρξη στοιχείων γύρω από το κρίσιμο ζήτημα του αριθμού των πυροβολισμών που χτύπησαν την οχηματοπομπή.
Ακόμη και σήμερα, που το φιλμ έχει περάσει στην ιδιοκτησία των Εθνικών Αρχείων και το πρωτότυπο φυλάσσεται σε ειδικό δοχείο για τη διατήρησή του, η προβολή του βίντεο εξ ολοκλήρου είναι σπάνια. Στις περιορισμένες προβολές που διοργανώνονται αυτές τις ημέρες, μεταξύ 17 και 24 Νοεμβρίου, στο Μουσείο Sixth Floor κοντά στο σημείο της δολοφονίας, οι θεατές ακόμη και πενήντα χρόνια μετά δεν παύουν να σαστίζουν όταν το βίντεο φτάνει στο καρέ 313.
Εκδηλώσεις για τον JFK σε Ντάλας και Ουάσινγκτον
Την Παρασκευή, η 50η επέτειος της δολοφονίας του JFK τιμάται με πλήθος εκδηλώσεων σε όλες τις ΗΠΑ, αλλά κυρίως στο Ντάλας και την Ουάσινγκτον.
Η κεντρική εκδήλωση θα γίνει στην πλατεία Dealey στο Ντάλας, με το δήμο να έχει διοργανώσει σεμνή τελετή με αυστηρό περιορισμό θέσεων και προσέλευσης. Στόχος είναι να αποφευχθεί η «έφοδος» που κατά κανόνα καταγράφεται κάθε χρόνο από κόσμο που έχει εμμονή με τις θεωρίες γύρω από τη δολοφονία.
Στην τελετή, για την οποία έχουν εκδοθεί 5.000 εισιτήρια, θα τηρηθεί ενός λεπτού σιγή στις 12:30, την ώρα που χτυπήθηκε ο Κένεντι. Πάνω από την πλατεία θα πετάξουν αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας.
Ανάλογες τελετές έχουν προγραμματιστεί και στην Ουάσινγκτον και στη Βοστώνη, στη βιβλιοθήκη JFK. Στη βιβλιοθήκη στη Βοστώνη, η τελετή θα συνοδευτεί με εγκαίνια μικρής έκθεσης με αντικείμενα γύρω από την κηδεία του Κένεντι που δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο κοινό.
Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα θα έχει κλειστή συνάντηση στο Λευκό Οίκο με τη διοίκηση και εθελοντές του προγράμματος Peace Corps, κληρονομιά του Κένεντι.
Επιμέλεια: Βασίλης Ψυχογιός
Οι δολοφονίες δύο προέδρων - παρά το γεγονός ότι συνέβησαν με διαφορά ενός αιώνα - έχουν σημαδέψει την αμερικανική ιστορία. Ο λόγος για αυτές του Αβραάμ Λίνκολν και του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι.
Σήμερα συμπληρώνονται ακριβώς 50 χρόνια από εκείνη την Παρασκευή της 22ας Νοεμβρίου 1963, όταν φονικές σφαίρες αφαίρεσαν τη ζωή του πρώτου ρωμαιοκαθολικού αλλά και νεότερου στην ιστορία προέδρου των ΗΠΑ, του Τζον Κένεντι - πιο γνωστού ως JFK.
Ακόμη και σήμερα, μισό αιώνα μετά, λίγοι είναι εκείνοι που πιστεύουν το πόρισμα της περίφημης «Επιτροπής Γουόρεν», σύμφωνα με το οποίο μοναδικός δολοφόνος ήταν ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, που με τη σειρά του είχε δολοφονηθεί μία ημέρα μετά, ενώ βρισκόταν υπό αστυνομική συνοδεία στον ανακριτή…
Η σφαίρα που βρήκε τον Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι σκότωσε και το όραμα των Αμερικανών για την αλλαγή, όπως τη φανταζόταν και μοιραζόταν με τους ψηφοφόρους του ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Το χέρι το οποίο όπλισε την καραμπίνα την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 1963 δεν δολοφόνησε μοναχά έναν χαρισματικό και επικοινωνιακό άνδρα, αλλά και το αμερικανικό όνειρο.
Μπορεί να μην κατόρθωσε (ή να μην πρόλαβε) να αποδείξει τις πολιτικές του ικανότητες, αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι ο χρόνος της διακυβέρνησής του αποκάλυψε την έλλειψη αυτών, όμως ο Κένεντι αποτέλεσε το σύμβολο του αμερικανισμού.
Ο 46χρονος γοητευτικός άνδρας - ο οποίος μαγνήτιζε με το χαμόγελό του και τη φωνή του - κατάφερε να αποτελέσει πρότυπο για τους Αμερικανούς, καθώς και για ολόκληρο τον κόσμο.
Ήταν, ωστόσο, ένας σπουδαίος πρόεδρος; «Μήπως ήταν ένας απερίσκεπτος και ελαφρύς ή ακόμα χειρότερα ένας πρόεδρος-celebrity; Πώς η δολοφονία του επισκίασε ή υποβάθμισε τα επιτεύγματά του; Και ποιο από τα επιτεύγματα αυτά -κοινωνικά δικαιώματα και φτώχεια- δεν έθεσε σε εφαρμογή ο διάδοχός του, ο Λίντον Τζόνσον;» διερωτάται η διευθύντρια των «New York Times» Τζιλ Έιμπραμσον.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο Κένεντι είναι ο ήρωας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ακόμα περισσότεροι είναι όσοι βλέπουν στο πρόσωπό του την περίφημη Κρίση των Πυραύλων, που παρ’ ολίγον να φέρει τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση στα πρόθυρα πυρηνικής σύγκρουσης, καθώς και την αποτυχημένη απόβαση του Κόλπου των Χοίρων στην Κούβα.
Σε κάθε περίπτωση, ο JFK ήταν ο άνθρωπος που με την ελπίδα, την αισιοδοξία του και τη ρητορική του γοήτευσε τους Αμερικανούς, αλλά και όσους βρίσκονταν εκτός των ΗΠΑ. Δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει τον σπουδαίο λόγο του στο Βερολίνο το 1963, όπου μπροστά στο πλήθος εκατοντάδων χιλιάδων Γερμανών που παραληρούσαν έλεγε την περίφημη φράση: «Ich bin ein Berliner» («Είμαι ένας Βερολινέζος»).
Μπορεί, λοιπόν, η κληρονομιά που άφησε να μην είναι ολοκληρωμένη, με κάποιους να πιστεύουν ότι, αν δεν είχε δολοφονηθεί, δεν θα έμενε στο μυαλό και στην καρδιά των Αμερικανών πολιτών, ωστόσο ο πρόεδρος των χιλίων ημερών αποτελεί ακόμα και σήμερα πρότυπο ενός ταλαντούχου πολιτικού. Όμως, ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι παραμένει ο μεγαλύτερος σταρ της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής και πολύ δύσκολα θα βρεθεί άξιος αντικαταστάτης του.
Οι θεωρίες συνωμοσίας
Έρευνες, καταθέσεις, έγγραφα, μάρτυρες, βιβλία, συνεντεύξεις, ταινίες. Όλα με κοινό παρονομαστή τη δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Ποιος τελικά σκότωσε τον τέως πρόεδρο των ΗΠΑ; Ποιος έδωσε την εντολή για την εκτέλεσή του; Ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ ήταν ο δράστης ή το εκτελεστικό όργανο; Οι λάτρεις των θεωριών συνωμοσίας ακόμα και σήμερα υποστηρίζουν με πάθος τα πιο ευφάνταστα σενάρια.
Ο Λίντον Τζόνσον
Για πολλούς πίσω από τη δολοφονία του Κένεντι βρίσκεται ο αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, ο Τζόνσον εποφθαλμιούσε την προεδρία και σχεδίαζε την ανατροπή του Κένεντι. Την αντίληψη αυτή ενισχύουν οι δηλώσεις της Μαντλίν Μπράουν, ερωμένης του Τζόνσον. Με βάση, λοιπόν, όσα ισχυρίστηκε η Μπράουν, ο Τζόνσον, ο πρώην αντιπρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον και ο διοικητής του FBI Έντγκαρ Χούβερ είχαν συναντηθεί την προηγούμενη νύχτα της επίθεσης. Ο Τζόνσον φέρεται να είπε ψιθυριστά στους δύο άνδρες: «Από αύριο αυτοί οι Κένεντι δεν θα με εξευτελίσουν ξανά. Δεν πρόκειται για απειλή αλλά για υπόσχεση».
Η μαφία
Φυσικά, από όλο αυτό το σκηνικό δεν θα μπορούσε να λείπει και η μαφία. Έτσι, τον Κένεντι φέρονται να εκτέλεσαν σε συνεργασία: η μαφία του Σικάγο, η μαφία του Μαϊάμι και η μαφία της Νέας Ορλεάνης, επειδή εξοργίστηκαν με την πρόθεσή του να πατάξει το οργανωμένο έγκλημα.
Η CIA
Εδώ το σκεπτικό λέει ότι η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών ήθελε να απαλλαγεί από τον Κένεντι, διότι είχε ανακαλύψει ότι η CIA σκόπευε να σκοτώσει τον Φιντέλ Κάστρο. Τα υψηλά στελέχη της υπηρεσίας, λοιπόν, φοβούνταν πως ο Κένεντι θα τους αποδυνάμωνε ή ακόμα χειρότερα θα τους έπαυε. Επομένως, διέταξαν την εκτέλεσή του.
Η Fed
Τον Ιούνιο του 1963, λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του, ο Κένεντι είχε υπογράψει διάταγμα που παραχωρούσε στον υπουργό Οικονομικών το δικαίωμα να εκδίδει «silver certificates» (σ.σ: χαρτονόμισμα που τυπωνόταν στις ΗΠΑ μέχρι το 1964). Οι λάτρεις των συνωμοσιών υποστηρίζουν ότι η αμερικανική κεντρική τράπεζα ελεγχόταν από μία ισχυρή μυστική οργάνωση διεθνών τραπεζιτών που φοβούνταν ότι θα έχαναν τη δύναμή τους, καθώς τον έλεγχο της ομοσπονδιακής τράπεζας θα αναλάμβανε ο υπουργός Οικονομικών. Έτσι, εκμεταλλεύτηκαν τη δύναμη και την οικονομική ισχύ τους για να δώσουν εντολή για τη δολοφονία του Κένεντι.
Ο Τζορτζ Μπους
Οι διασυνδέσεις του πρώην προέδρου, Τζορτζ Μπους, με τη CIA και την μαφία ήταν αρκετές για να οδηγήσουν στην εκτέλεση του Κένεντι. Μάλιστα, πολλοί πιστεύουν την θεωρία αυτή, καθώς ο Μπους βρισκόταν στο Ντάλας την ημέρα της δολοφονίας. Κάποιοι, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι ο Μπους βρίσκεται και πίσω από τον θάνατο του Τζον Κένεντι Τζούνιορ.
Η KGB
Ο δράστης, Λι Χάρβει Όσβαλντ, είχε περάσει δύο χρόνια στην πρώην Σοβιετική Ένωση, είχε Ρωσίδα σύζυγο και δεσμούς με σοβιετικούς διπλωμάτες. Μέχρι και σήμερα κυκλοφορεί το σενάριο που θέλει την KGB να στρατολόγησε τον Όσβαλντ και να τον «προγραμμάτισε» να σκοτώσει τον Κένεντι. Την ίδια ώρα, λέγεται πως η KGB δολοφόνησε και μία από τις ερωμένες του Κένεντι, την Μέρι Πίντσοτ Μέγιερ, καθώς υπήρχε κίνδυνος να αποκαλύψει την αλήθεια για την εκτέλεση του εραστή της.
Τα X-Files
Οι συνωμοσιολόγοι που σέβονται τον εαυτό τους δεν μπορούν να αποκλείσουν ότι πίσω από την δολοφονία του Κένεντι βρίσκονται οι εξωγήινοι. Σύμφωνα με αυτούς, ο Κένεντι ενδιαφερόταν πολύ για την ζωή σε άλλους πλανήτες, ενώ λίγες ημέρες πριν το θάνατό του είχε συντάξει επιστολή προς τη CIA όπου απαιτούσε να διαβάσει τα απόρρητα έγγραφα σχετικά με τους εξωγήινους . «Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ο Λάνσερ (σ.σ: μυστικό όνομα για τον Κένεντι) διεξάγει έρευνα για τις δραστηριότητές μας, που δε μπορούμε να επιτρέψουμε», φέρεται να αναφέρει σημείωμα από τον διευθυντή της CIA, καθώς υπήρχαν φόβοι ότι ο πρόεδρος θα αποκάλυπτε τα μυστικά προγράμματα της υπηρεσίας.
Ένας ζηλόφθονος ομοφυλόφιλος
Εδώ ο πιλότος, Ντέιβιντ Φέρι, ο οποίος ήταν ομοφυλόφιλος, είναι ο «εγκέφαλος» πίσω από τον θάνατο του Κένεντι. Όπως ανέφερε ο πρώην εισαγγελέας της Νέας Ορλεάνης, Τζιμ Γκάρισον, ο Φέρι ζήλευε παθολογικά τον πρόεδρο γιατί «ήταν επιτυχημένος, γοητευτικός, δημοφιλής, πλούσιος και αρρενωπός».
