Mercedes - Benz O302

[AlexNik]

"Το λεωφορειο - Θρυλος"
Με την παρουσιαση και την εκκινηση της παραγωγης του, το Ο302 ειχε τις καλυτερες προοπτικες με το να εξελιχθει σε λεωφορειο - θρυλο. και πραγματι ετσι εγινε.

Το Ο302 σχεδιαστηκε για να αντικαταστησει το ιδιαιτερα επιτυχημενο Ο321Η, το οποιο καταφερε στα 13 χρονια της παραγωγης του να πουλησει περιπου 20.000 κομματια, κανοντας το ιδιαιτερα επιτυχημενο και δημοφιλες λεωφορειο.

Με αρκετες διαφορετικες εκδοσεις αμαξωματων και μηκους, αλλα και επιλογες κινητηρα καταφερε να γινει το λεωφορειο - σταθμος στην ελληνικη επικρατεια, σε μια εποχη που τα ΚΤΕΛ ηταν η ραχοκοκκαλια των συγκοινωνιων σε ολοκληρη την Ελλαδα.

Παρουσιαστηκε το Μαιο του 1965 και εκτοτε δεν το ξεχασε κανεις απο οσους το οδηγησαν. Λεωφορειο αρχοντικο, ηθελε "ρεγουλα" και πολλη υπομονη, αξιοπιστο, κερδιζε την καρδια σου και την ψυχη σου. Ενα λεωφορειο θρυλος.

Ταξιδια ωρων, κακοτραχαλοι δρομοι αλλα ταυτοχρονα και μια "αλλη" Ελλαδα συμπληρωναν την εικονα που ειχε ο μεσος Ελληνας για το λεωφορειο που τον ταξιδεψε απο τα τελη της δεκαετιας του '70 μεχρι και τις πρωτες αντικατσταστασεις που εγιναν το 2004, για τα μοντελα εκεινα που δεν αποσυρθηκαν μεχρι τοτε λογω ηλικιας.

Τεχνικα χαρακτηριστικα
Κινητηρες
Ανα τον κοσμο, το Ο302 "φορεσε" μια σειρα κινητηρων που φημιζονταν για την αξιοπιστια τους (δεν κουβαλουσε τυχαια το ονομα Mercedes) και οχι τοσο για τις επιδοσεις τους.

Καποια χαρακτηριστικα δειγματα ειναι

• ο 6λιτρος ΟΜ352, που παρηγαγε τα σχετικα φτωχα 130 αλογα για υπεραστικο λεωφορειο (τον φορουσαν οι ημιαστικες εκδοσεις)
  
• o 8λιτρος ΟΜ327, με αρχικη ιπποδυναμη τα 150 και επειτα τα 160 αλογα
  
• ο 9λιτρος ΟΜ360, που ακομα και σημερα αντηχει στα αυτια των Ελληνων αυτοκινητιστων με 170 αρχικα, 190 αλογα υστερα και 210 προς το τελος της παραγωγης του και
  
• ο 11λιτρος ΟΜ355 που κατα τα φαινομενα δεν γνωρισε ποτε η Ελλαδα, τουλαχιστον στα υπεραστικα λεωφορεια, ενω καποιες ανεπιβεβαιωτες αναφορες μιλουν για συγκεκριμενες παραγγελιες απο τουριστικα γραφεια. Αποδοση αρχικα 230 και επειτα 240 αλογα. Ο εν λογω κινητηρας τοποθετουνταν κατοπιν ειδικης παραγγελιας, στην "μακρια" εκδοση των 11,9 μετρων (Ο302-13R)

Αναλυτικα:

Κινητηρας (Κυβισμος )	ΟΜ352 (5.680cc)	ΟΜ360 II (8720cc)	ΟΜ355 (11.580cc) I	OM355 II
Ιπποδυναμη @ Στροφες	126ps @ 2800rpm	192ps @ 2500rpm	230ps @ 2200rpm	240ps
Ροπη @ Στροφες	353Nm @ 1600rpm	578Nm @ 1500rpm	794Nm @ 1300rpm	824Nm
Σασμαν		MB G60	MB G70/4	ZF-S6-80
Κλιμακωση		6.1/3.24/2.2/1.47/1.00/R:5.64	4.24/2.60/1.59/1.00/R:4.126
Διαφορικο (Αργο - Γρηγορο )		4.875 / 6.845	4.11/5.77
Γραφημα

Ολοι οι κινητηρες ηταν 6κυλινδροι εν σειρα σε αντιθεση με τους κινητηρες που χρησιμοποιησε αργοτερα η Mercedes στα λεωφορεια της, ενω ηταν οι πρωτοι κινητηρες που η mercedes χρησιμοποιησε τεχνολογια αμεσου ψεκασμου για την τροφοδοσια καυσιμου, ενω συνδυαζονταν με 4ρι, 5ρι ή 6ρι σασμαν , φυσικα χειροκινητα. Πρακτικα το λεωφορειο ηταν σχεδιασμενο να αναπτυσσει ταχυτητες μεχρι και 90χαω.

Οι αλλαγες στις ιπποδυναμεις εγιναν το 1969 με τις δευτερες, πιο αποδοτικες εκδοσεις που αναφερονται παραπανω.

Το λεωφορειο
Χαρακτηριστικο γνωρισμα του λεωφορειου ηταν η υψηλη αξιοπιστια αλλα και το σχετικα ανετο ταξιδι για την εποχη του.

Η αναρτηση του στο εμπρος μερος εφερε ελατηρια ενω πισω χρησιμοποιηθηκαν τραπεζοειδεις σουστες. Η "13αρα" εκδοση (O302-13R), ομως, καθως και η αστικη εκδοχη του λεωφορειου εφεραν ως στανταρ αεραναρτηση, ενω απο το 1971 και μετα, τεθηκε ωε στανταρ σε ολες τις εκδοσεις.

Το βαρος κυμαινοταν απο 11.6 τοννους ενω εφτανε μεχρι τους 16 περιπου.

Ο εξωτερικος σχεδιασμος του ξεφευγε απο το κατεστημενο της εποχης, βαζοντας στην ακρη το κυβοειες σχημα των υπολοιπων λεωφορειων αλλα και των προκατοχων του, υιοθετωντας λιγο πιο "στρογγυλεμενες" γραμμες.

Το παρμπριζ του λεωφορειου, παρ ολο που παρεμενε χωρισμενο σε 2 κομματια, ηταν χωρισμενο με λεπτοτερη, πιο διακριτικη γραμμη σε σχεση με τον προκατοχο του.

Χαρακτηριστικη ηταν η δυνατοτητα το λεωφορειο να διαθετει κυρτα παραθυρα - περαν των απλων - τα οποια εφταναν και καλυπταν ενα μικρο μερος της οροφης επιτρεποντας ετσι το φως του ηλιου να περνα πιο ομοιομορφα στο εσωτερικο του. Μαλιστα η εκδοση με τα κυρτα παραθυρα εχει ελαφρως ανυφωμενη οροφη, ωστε να δενει με το υπολοιπο συνολο, ενω η πισω πορτα ειχε απο πανω ενα εξτρα παραθυρο το οποιο και αυτο συνεχιζε ως την οροφη. Αρχικα αυτος ο τυπος παραθυρων ειχε σχεδιαστει για τα τουριστικα λεωφορεια, ομως υπηρχε η δυνατοτητα να υιοθετηθει και στα υπεραστικα.

Η θεση του οδηγου ειχε σχεδιαστει ωστε να μπορει να διαβαζεται "με μια ματια", οπως αναφερεται στα διαφημιστικα φυλλαδια της εποχης. Εμεις δεν μπορουμε να διαφωνησουμε, καθως μια ματια στην εικονα αριστερα μπορει να σας πεισει!

Ο εσωτερικος αερισμος ειχε σχεδιαστει ωστε να προσφερει φρεσκο αερα σε καθε επιβατη χωριστα με τα γνωστα ειδικα "στομια" για καθε επιβατη χωριστα που συνανταμε ακομα και σημερα στα υπεραστικα λεωφορεια. Το λεωφορειο τραβουσε τον φρεσκο αερα απο το μπροστινο μερος, στο υψος της μασκας και τον διοχετευε στα καναλια πανω απο τους επιβατες.

Στον επιπλεον εξοπλισμο υπηρχε και κλιματισμος, ο οποιος τοποθετουνταν στο πισω μερος της οροφης του λεωφορειου και ηταν χαρακτηριστικα αναγνωρισιμος με την μορφη ενος "καρουμπαλου" (βλεπε φωτο)

Το τελος
Το επισημο τελος της παραγωγης του Ο302 σημανε στο μουντιαλ του 1974 το οποιο πραγματοποιηθηκε στην Γερμανια. Η Mercedes αναγνωριζοντας την επιτυχια που ειχε το συγκεκριμενο λεωφορειο το τιμησε προσφεροντας σε καθε ομαδα που συμμετειχε στην διοργανωση απο ενα για τις αναγκες μετακινησης τους.

Μαλιστα, σημερα η Mercedes αναζητα αυτα τα λεωφορεια που παρηχθησαν για το μουντιαλ, ενω εικαζεται καποια απο αυτα βρισκονται σε χωρες της Ασιας, οπως το Αβγανισταν!

Η συνολικη παραγωγη υπολογιζεται περιπου στα 32.000 πλαισια (17,329 πλαισια και 14,152 ολοκληρα λεωφορεια) απο στοιχεια που βρεθηκαν), με κατι παραπανω απο το 50% να διανεμηθηκαν ως σκετα πλαισια στους κατα τοπους αμαξοποιους για να χτιστουν λεωφορεια πανω στα δικα τους σχεδια και βαση στις δικες τους αναγκες, ενω τα υπολοιπα χτιστηκαν απο την ιδια την mercedes.

Το "ελληνικο" Ο302
Την κατασκευη - συναρμολογηση του Ο302 ειχε αναλαβει για την ελληνικη αγορα η ελληνικων συμφεροντων (Αφοι Φωστηροπουλοι) επιχειρηση "ΒΙΑΜΑΞ". Η επιχειρηση με τον επαγγελματισμο της αλλα και την πολυετη πειρα που ειχε στην κατασκευη αλλα και τον σχεδιαμο λεωφορειων σαφεστατα πριν την εναρξη των παραγγελιων για παραγωγη των λεωφορειων τυπου Ο302, καταφερε να κερδισει την εμπιστοσυνη των ελληνων αυτοκινητιστων εκπροσωπωντας το ονομα "Mercedes" και παραγοντας εναν ιδιαιτερα μεγαλο αριθμο λεωφορειων για τα ΚΤΕΛ της επικρατειας - και οχι μονο.

Η εταιρια βασοζομενη στο πλαισιο του Ο302, δινοντας εμφαση στην συναρμολογηση των επιμερους στοιχειων του σε ενιαιο λεωφορειο χρησιμοποιησε πολυ ποιοτικα υλικα τα οποια καταφεραν να αντεξουν στον χρονο τοσο καλα που ακομα και στις μερες μας και αφημενα στη μοιρα τους χωρις συντηρηση καταφερνουν να αντεχουν αξιοπρεπως στις αντιξοες συνθηκες.

Τα λεωφορεια που παρηγαγε ειχαν ως στανταρ την απλη αναρτηση με ελατηρια και σουστες που αναφερθηκε πιο πανω, παρ ολο που υπηρχε η δυνατοτητα να επιλεχθει πληρης αερναναρτηση. Εικαζεται οτι δεν επιλεχθηκε αφ ενος λογω κοστους και αφ ετερου η αντοχη της δοκιμασμενης αναρτησης με ελατηρια ηταν σαφως υψηλοτερη, σε σχεση με την "νεα" τοτε τεχνολογια αεραναρτησης, καθως εφ οσον δεν μπορουμε να χαρακτηρισουμε "καλους" τους δρομους της Ελλαδας σημερα, ποσο μαλλον να μιλησουμε για τους ιδιους δρομους την δεκαετια του '70 ή του '80.

Ο κινητηρας ηταν ο ΟΜ360 με τις ιπποδυναμεις που αναφερθηκαν στην αρχη, ενω επιλεχθηκε σαφως κοντο γραναζωμα στο σασμαν και το διαφορικο για να μπορει να ανταπεξελθει στις αντιξοες συνθηκες και την απαιτητικη μορφολογια εδαφους της Ελλαδας, ενω επειτα απο "απαιτηση του πελατη" μπορουσε να τοποθετηθει διαφορικο με αργο/γρηγορο, κατι που εκανε την κατασταση σαφως καλυτερη.

Παρ' ολ' αυτα, πολλες φορες το Ο302 γινοταν μπελας για τους αυτοκινητιστες ανα την Ελλαδα καθως μπορουσε να δημιουργησει κυριολεκτικα.μποτιλιαρισμα χιλιομετρων σε δρομους οπου η ανηφορικη κλιση ηταν αυτο που τους χαρακτηριζε.

Η ΒΙΑΜΑΞ παρηγαγε το Ο302 σε 3 διαφορετικες μορφες, σε 3 διαφορετικες περιοδους:

• [1972 - 1978] Ο302
  
• [1978 - 1981] Ο302S2
  
• [1981 - 1983] O302S3
  

Το O302 ελαχιστα διαφερει απο το γνωστο Γερμανικο Ο302 που ειδαμε στις προηγουμενες φωτογραφιες. Μικροδιαφορες ειναι πιθανο να ειναι υπαρκτες
Το Ο302S2 [Ανεπισημη ονομασια] Εδω χρησιμοποιηθηκε το αμαξωμα ενος Ο303, συγκεκριμενα το πισω μερος δεν ειναι πλεον κυρτο, αλλα καθετο συμφωνα με το σχεδιο του Ο303 (που εχει ηδη λανσαριστει εδω και χρονια), το υπολοιπο σωμα του λεωφορειου ειναι κι αυτο απο Ο303, ομως η εμπρος οψη του λεωφορειου παραμενει ιδια.
To O302S3 που το μονο κοινο που εχει με το Ο302 εξωτερικα ειναι. το εμβλημα και καποια αλλα στοιχεια, καθως προκειται ουσιαστικα για ολοκληρο αμαξωμα ενος Ο303 χτισμενο πανω σε πλαισιο απο Ο302 (ακομα και η εμπρος οψη του οχηματος που οπως θα δουμε στη συνεχεια ειναι μερος του πλαισιου του Ο302 ειναι ιδια με αυτη ενος Ο303).

Η Mercedes ειχε λαβει τα μετρα της, ωστε το καθε λεωφορειο που χτιζεται να φαινεται πως ειναι Μercedes. Πως? Σε καθε πλαισιο υπηρχε απο την αρχη τοποθετημενη η προσοψη του οχηματος (μερικως) ωστε να ειναι σε ολα ιδια. Ετσι, σε οποιο σχεδιο και να χτιζοταν το υπολοιπο λεωφορειο, η προσοψη εμενε σχεδον αθικτη με αποτελεσμα το εμβλημα της Mercedes να ειναι το πρωτο πραγμα που θα αναγνωρισει κανεις στο λεωφορεο που παρατηρει!

Για το mesametaforas.gr,
Cmaniac

Εγινε προσπαθεια να συλλεχθουν οσο περισσοτερο ακριβη στοιχεια ητσν δυνατον. Καθε πληροφορια ειναι δεκτη, καθως και σχολια / διορθωσεις.

Πηγες / Φωτο
Daimler Media
Garvanitis
leoforeia.gr Forum
leoforeia.gr Gallery²

[Asterix]

Στο μοχλο του κιβωτιου ταχυτητων ειχαν ενα μικρο μοχλο που εκανε την αλλαγη απο αργό σε γρήγορο ή κανω λαθος?

[Konstantinos]

Αθανατα εργαλεια και μεγαλες δοξες ειχαν τα 0302.

[O302S]

Αναφέρω με μεγάλη χαρά και συγκίνηση πως ένα όνειρο της ζωής μου σήμερα έγινε πραγματικότητα: οδήγησα μία Ο302 και μάλιστα για μία ολόκληρη ώρα! Πρόκειται για το πρώην "20" του ΚΤΕΛ Μεσσηνίας που δουλεύει ακόμα σαν εκπαιδευτικό. Ο κινητήρας είναι διαμάντι, το κιβώτιο με αργό-γρήγορο διαφορικό μια χαρά, όλα δούλεψαν ρολόι! Χίλια μπράβο στον κύριο Παναγιώτη γιατί διατηρεί την κούκλα σε πολύ καλή κατάσταση αλλά και γενικά για το μεράκι και την καλή του διάθεση.

Όποιος έχει την επιθυμία να οδηγήσει ένα θρύλο της ιστορίας της μαζικής μεταφοράς στην Ελλάδα, ας έρθει με πμ σε επαφή μαζί μου να δώσω τα στοιχεία. Θα χρειαστεί βέβαια ένα ταξιδάκι στην Καλαμάτα αλλά αξίζει τον κόπο!

Δε θα παραλείψω να ευχαριστήσω και τον Ηρακλή που με έφερε σε επαφή με τον κύριο Παναγιώτη ώστε το όνειρό μου να γίνει αληθινό. Και έπεται συνέχεια...

[Nikolas A.]

Ήμουν μικρός τότε, αλλά το κροτάλισμα της μηχανής του 302 ακόμα το θυμάμαι στα αυτιά μου.
Όπως και τα ταξίδια από Αθήνα για Χαλκίδα με τον παππού μου.
Έτσι δε γίνεται να μη μ' αρέσει μια τέτοια φωτογραφία.

Ίσως είναι και ερέθισμα για κάποιους που, είτε δούλεψαν οι ίδιοι ή συγγενείς και φίλοι τους πάνω στα 302, είτε απλά τα αποθανάτισαν, να τα μοιραστούν μαζί μας.

Ευχαριστούμε τον φίλο Konsventz για την όμορφη φωτογραφία.